۸ “اشتباه رایج” والدین در گفت و گو با فرزند خردسال

هنگامی که یک مکالمه معمولی را با کودک خردسال خود آغاز می کنیم، در اغلب موارد توجهی به بایدها و نبایدهای گفت‌وگو نداریم. همین موضوع منجر به ایجاد تنش میان طرفین می‌شود. زیرا کودکان روحیه لطیفی دارند و باید باملاحظه بیشتری با آنها برخورد کرد. برای آن که گفت‌وگویی نتیجه بخش داشته باشید، آگاهی از بایدها و نبایدهای صحبت کردن با کودکان خردسال اهمیت بالایی دارد. در ادامه چندین اشتباه رایج والدین در این زمینه را توضیح خواهیم داد.

• عدم‌توجه ۱۰۰ درصدی به کودک هنگام گفت‌وگو

اصلی‌ترین علت ایجاد تنش در مکالماتی که با کودکان خود داریم، بی‌توجهی به صحبت‌های آنان خواهد بود. به خاطر داشته باشید که حتی موضوعات بی‌اهمیت از نظر شما، برای یک کودک ۶ ساله از جدیت بالایی برخوردارند! برای آن‌که بتوانید با تمرکز بالایی این گفت‌وگو را مدیریت کنید، تلفن همراه خود، تلویزیون و یا هر وسیله الکترونیکی دیگری که منجر به حواس‌پرتی طرفین می‌شود را کنار بگذارید. تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که کودکان خردسال (زیر ۶ سال) نسبت به بی‌توجهی‌های والدین خود همانند کار با تلفن همراه کاملا آگاه هستند و به خوبی چنین وضعیت‌هایی را درک می‌کنند. به همین علت ضمن رعایت توصیه‌های فوق، بهتر است از مکالمه همزمان با دیگر فرزندان خود خودداری کرده و مکانی به دور از هرگونه سر و صدا را برای گفت و گو با کودک انتخاب کنید.

• عدم برقراری ارتباط چشمی حین مکالمه

یکی دیگر از اصول مهم برای تجربه مکالمه‌ای “موثر” با کودکان خردسال، استفاده مناسب از ارتباط چشمی است. در واقع این تکنیک سبب می‌شود توجه کودک تنها به بحثی که با وی دارید معطوف شود و در نهایت قادر به نتیجه‌گیری منطقی باشید. اکثر روانشناسان کودک پیشنهاد می‌کنند که قبل از شروع گفت‌وگو ضمن آماده‌سازی خود به عنوان پدر یا مادری مسئولیت‌پذیر، به تمرین ارتباط چشمی با فرزندتان بپردازید تا توجه کامل وی را در تمام مکالمه خود، در اختیار داشته باشید.

• استفاده از پرسش‌های خاص و مشخص

پرسش‌های خاص سوالاتی هستند که در بیشتر اوقات نتیجه‌ای “مورد انتظار و از پیش تعیین شده” به دست می‌دهند.  برای مثال اگر حین گفت‌و‌گو از فرزندتان بپرسید که کلاس نقاشی چطور بوده است؟ احتمال شنیدن پاسخی مانند: خوب بود، بسیار محتمل است. استفاده از قالب‌هایی همانند “امروز چه اتفاق هیجان انگیزی در کلاس نقاشی رخ داد؟” و یا “جالب‌ترین چیزی که امروز با آن مواجه شدی، چه بوده است؟” منتج به پاسخ‌هایی همراه با جزئیات بیشتر خواهد شد.

• پرهیز از مکالمه به علت درگیری‌های زیاد شغلی

پیش‌تر نیز گفته شد که کودکان حساسیت بالایی نسبت به سطح توجه دریافتی از جانب والدین خود دارند و کوچک‌ترین تغییر رفتاری را به سرعت شناسایی و درک خواهند کرد. حال اگر به خاطر مشغله‌ی کاری، کمتر از حد معمول برای گفت‌وگو با فرزندتان وقت می‌گذارید، بدانید که وی این اقدام را به دقت ارزیابی می‌کند. در واقع فرار از مکالمه به مرور زمان تبدیل به مشکلی بزرگتر می‌شود که ممکن است قادر به رفع آن نباشید. به منظور پیشگیری از این اتفاق ناراحت کننده، زمانی را در طول روز حتی در حد ۱۵ دقیقه به گفت‌وگو با فرزندتان اختصاص دهید. مستقیما از وی بخواهید مشکلات و خواسته‌های خود را با شما در میان گذاشته و شما نیز در مقابل شنونده خوبی باشید.

• سخنرانی بیش‌ازحد و فرصت ندادن به کودک

برخلاف مورد قبل، برخی والدین هنگام گفت‌و‌گو با کودک خود، بیش از اندازه توضیح می‌دهند. آنها بدون آن‌که متوجه باشند، فرصت صحبت کردن را از فرزندشان سلب می‌کنند و به این ترتیب بحث مورد نظر نتیجه معقولی را به دنبال ندارد. بهتر است حین مکالمه با کودکان به خصوص کودکان زیر ۶ سال، بر دو اصل کوتاهی و سادگی تمرکز کنید. توضیح نامتعادل تنها منجر به افزایش ابهام برای کودک می‌شود.

• ایستاده صحبت کردن

شاید کمی عجیب باشد اما هنگام مکالمه با کودک، بهتر است مقابل او نایستیم. این کار را در وضعیت. از این طریق به عدم تعادل فیزیکی دامن می‌زنید که به ویژه در شرایط ناراحتی، نا امیدی و عصبانیت، منجر به تقویت احساسات منفی وی می‌شود. تا جای ممکن هم سطح او قرار بگیرید، برای مثال توصیه می‌شود هر دو بنشینید و در آرامش با یکدیگر صحبت کنید.

• استفاده از حالات تهاجمی

یک مکالمه موثر با کودک خردسال، مکالمه‌ای است که والدین در آن حالت تهاجمی یا تدافعی نداشته باشند. به نظر شما همکاری فرزندتان در کدام وضعیت بیشتر خواهد بود؟ “بیا در این مورد صحبت کنیم و آن را همراه هم حل کنیم” یا “چرا این اتفاق افتاده است؟ سریع توضیح بده مشکل تو چیست؟” قطعا کودک در حالت اول، احساس امنیت بیشتری خواهد داشت و این حس امنیت منجربه گفت‌وگوی راحت‌تر وی با شما می‌شود. هیچ‌گاه و تحت هیچ شرایطی، از برخوردهای تهدیدآمیز که باعث افزایش استرس و پشیمانی کودک از مکالمه با والدین می‌شود، استفاده نکنید. این سبک در دراز مدت آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به روان کودک وارد کرده و او را از گفت و گوهای سازنده فراری می‌دهد.

• ابراز عصبانیت حین مکالمه

پیش از هر گفت‌وگویی با فرزند خود، نخست بر احساسات خود مسلط شوید. اگر از چیزی عصبانی هستید، تا زمانی‌که به آرامش نسبی نرسیده‌اید، هیچ مکالمه‌ای را شروع نکنید. فریاد زدن بر سر کودک نه تنها بی‌احترامی به کودک است، بلکه کودک می‌آموزد که رفتار خشونت‌آمیز مقبول است و او نیز مجاز به انجام آن است.

مازیار دانیالی

منابع:

https://journals.sagepub.com/

https://theconversation.com/us

https://www.tandfonline.com/

https://onlinelibrary.wiley.com/

https://www.jstor.org/

https://www.apa.org/