اساسی ترین گام های توسعه گفتاری در کودکان شش ساله را بشناسیم
یکی از اصلی‌ترین مراحل توسعه زبان و مهارتهای گفتاری، مربوط به ۶ سالگی کودکان می‌شود. مطالبی که در ادامه اشاره می‌شوند همچون اطلاعاتی تکمیلی برای والدین خواهند بود و وان از آنها برای تشخیص اختلالات زبانی کودک استفاده کرد. بدین ترتیب اگر فرزندتان با مشکل خاصی مواجه است، توصیه می‌شود با یک روانشناس کودک و یا متخصص کودکان مشاوره کنید. لازم به ذکر است که کودکان گاهی نشانه‌های تاخیر در استفاده از مهارتهای زبانی را نشان می‌دهند. توجه داشته باشید که این تاخیر همیشه به معنای اختلالی مشخص نیست و ممکن است ناشی از روند رشد طبیعی آن کودک باشد. در ادامه به بررسی برخی از اساسی ترین گام‌های توسعه گفتاری در کودکان شش ساله خواهیم پرداخت.
-
توسعه مهارتهای گفتاری و توانایی تولید اصوات
با فرا رسیدن شش سالگی، کودک می‌تواند اغلب حروف را بدون هیچ گونه مشکلی تلفظ کند. همچنین صوت کودک در این سن باید بین ۹۰ الی ۱۰۰ درصد توسط یک فرد غریبه که هیچ گونه آشنایی قبلی با کودک نداشته است، قابل فهم و دریافت باشد. در غیر این دو صورت دو وضعیت وجود دارد؛ ممکن است تاخیر در تکامل مهارتهای گفتاری کاملا طبیعی باشد و به مرور زمان مشکل مورد نظر رفع شود و یا نیاز به مشاوره با یک روانشناس کودکان وجود داشته باشد.
-
مارکرهای قواعد دستوری
انتظار می‌رود که یک کودک شش ساله بتواند تقریباُ از تمام قواعد دستوری زبان مادری خود به درستی استفاده کند. به عنوان مثال باید با کاربرد ضمایر “من”، “تو”، “او”، “ما”، “شما” و “ایشان” آشنا باشد. همچنین توصیه می‌شود نحوه جمع بستن اسم‌های مفرد و جایگاه مناسب استفاده از آنها را نیز به فرزندتان آموزش دهید. بسیاری از قواعد دستوری با رجوع ذاتی کودک به ناخودآگاه خود، مورد بهره برداری قرار می‌گیرند. اما پیشرفت در این حیطه نیازمند آموزش آکادمیک و پشتیبانی موثر از کودک خواهد بود.
جالب است بدانید که کودکان شش ساله باید قادر به ساخت جملاتی با طول میانگین ۴.۵ واژه و یا بیشتر باشند. مجددا در صورتی که این وضعیت تشخیص داده نشود، دو حالت ذکر شده در گام قبلی را می‌توان برای کودک متصور شد.
-
استفاده از زبان در قالب مهارتهای عملی
کودک باید بتواند با تکیه بر قابلیت‌های گفتاری خود، به برقراری ارتباطی موثر با دیگر افراد جامعه به یکی از روش‌های زیر اقدام کند: به دیگران قول دهد و یا از آنها تضمین بخواهد. اما مقصود از این جمله چیست؟ در واقع فرزند شش ساله شما می‌تواند با استفاده مهارتهای گفتاری خود در مورد چنین مسائلی به راحتی مذاکره کند.
- پیرامون معانی کلمات مختلف سوال کند.
- بتواند با تکیه بر مهارتهای گفتاری خود، فعالیتی خاص را به سرانجام برساند.
- بتواند در یک فروشگاه اقلام مورد علاقه خود را خریداری و با فروشنده گفت و گو کند.
- به منظور دریافت اطلاعات بیشتر، قادر به پرسش سوال‌های مورد نظر خود باشد.
- قادر به دوست‌یابی باشد.
- بتواند با استفاده از مهارتهای زبانی، ارتباطی مناسب با افرادی که پیش تر نمی‌شناخته است برقرار کند.
- در فعالیت‌های مشارکتی شرکت کند و قادر به تصمیم‌گیری باشد.
-
مهارتهای کتاب خوانی و سواد آموزی
یکی از بهترین روش‌ها برای کمک به کودکان در راستای تقویت قابلیت‌های گفتاری آنها، کتاب‌خوانی خواهد بود. از آنها بخواهید کتاب پیشنهادی شما را در مدت زمانی خاص تمام کنند و سپس با طرح پرسش‌هایی کلی پیرامون وقایع کتاب، درک کودک از آن و به تبع مهارتهای زبانی وی را مورد سنجش قرار دهید. اما از یک کودک شش ساله که اقدام به کتاب خوانی می‌کند، چه انتظاراتی باید داشته باشیم؟
- تشخیص حروف و توانایی تلفظ آنها
- توانایی بازگو کردن داستان‌های ساده و استفاده از قوه تخیل
- تلاش به منظور تلفظ کلمات هنگام خواندن کتاب
- تشخیص کلمات به کمک شکل آنها
- قابلیت شرح داستان‌های کوتاه بر اساس تصاویر آنها
- توانایی نوشتن نام و نام‌خانوادگی خود
-
توسعه ادراکی
کودک باید قادر به درک تفاوت میان صفاتی مانند بزرگ و بزرگ “تر” باشد. تشخیص مفاهیم زمانی مانند دیروز، امروز، فردا، اول، بعدی، روزهای هفته و تقدم هر کدام نسبت به دیگری نیز در این بخش گنجانده می‌شود. همچنین آشنایی با مفاهیم موقعیتی نظیر اول، وسط و آخر نیز از جمله انتظاراتی است که از روند توسعه مهارتهای ادراکی و زبانی یک کودک شش ساله خواهیم داشت. از جمله ویژگی‌های مهم دیگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درک مفاهیم متضاد مانند بزرگ/ کوچک، رو/ زیر
- تشخیص جهت‌های چپ و راست
- توانایی شمارش تا عدد ۲۰
- پاسخ به سوالاتی نظیر: اجسام مختلف چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر دارند؟
- استفاده از صفات برای توصیف موارد متفاوت
-
توسعه دایره واژگان
فرزند شما در سن شش سالگی باید با ۲،۶۰۰ الی ۷،۰۰۰ واژه آشنایی کامل داشته باشد و بتواند از آنها در قالب جملات کامل استفاده کند. برای آن که به توسعه دایره واژگان کودکان خود کمک کنید، بهترین راه کتاب‌خوانی برای آنها و در نهایت کمک به کودک در راستای خواندن کتاب‌های مورد علاقه اش به صورت کاملاً مستقل خواهد بود.
-
مهارتهای پاسخ‌دهی
کودکان شش ساله باید قادر به پاسخ سوالاتی باشند که در قالب زیر مطرح می‌شوند:
- سوالاتی که پاسخ آنها بله و یا خیر است.
- سوالاتی که با چرا، چگونه، کجا، چه کسی، چه زمانی و چه تعداد آغاز می‌شوند.
- سوالاتی که با چیستی سر و کار دارند. به عنوان مثال حیوانی که در تصویر دیده می‌شود، چیست؟
-
مهارتهای شنیداری
کودک شش ساله باید قادر به تکرار جملاتی باشد که حداکثر ۹ واژه طول دارند. همچنین توانایی عمل به جملات دستوری که شامل سه گام مختلف هستند نیز در شمار مهارتهای شنیداری طبقه بندی می‌شود.
مازیار دانیالی
منبع:
https://www.understood.org/