تاثیر بیماری و دارو بر بی‌ خوابی نوزادان

بعضی از بیماری‌های مزمن و حاد بر خواب کودک تأثیر می‌گذارند، والدین با آگاهی از وجود این مشکلات می‌توانند مراقبت بهتری از کودک و خواب او داشته باشند. اما کدام بیماری‌ها بر خواب کودک تأثیر می‌گذارند و ما در برابر این دردسرها چطور باید رفتار کنیم؟

• سوختگی کودک از پوشک

گریه و بی‌تابی نوزاد ما تمامی ندارد. پاهای او سوخته است و هنوز پمادها و شستشوها تأثیر کافی را نداشته‌‌اند. حالا او گریه می‌کند و نمی‌خوابد. باید چه‌کار کنیم؟

برای کاهش مشکلات حاصل از این سوختگی، چند کار می‌توانید انجام بدهید.

1. از تغذیه کودک در طول شب اجتناب کنید، زیرا تغذیه کودک در طول شب دفع ادرار او را بیشتر می‌کند.
2. قبل از خواب محل تماس پوست و پوشک را پماد بمالید.
3. شب‌ها از پوشک دولایه یا پوشکی استفاده کنید که قدرت جذب عالی داشته باشد تا کودک خیس نشود.
4. اگر می‌خواهید در طول شب جای او را عوض کنید، لباسی به او بپوشانید که کار شما را آسان‌تر کند.

• گرفتگی بینی

گرفتن بینی اولین نشانه سرماخوردگی معمولی است. کودک از طریق بینی نفس می‌کشد، به همین دلیل این گرفتگی او را آزار می‌دهد و مانع خواب آرام او می‌شود.

دستگاه بخور، رطوبت هوا را بیشترو تنفس کودک را آسان‌تر می‌کند. در ضمن تمیز کردن مرتب دستگاه بخور مهم است چون ممکن است باکتری‌ها در آن جمع ‌شوند.

ممکن است پزشک برای کودک قطره بینی تجویز کند تا پاک کردن بینی راحت‌تر شود. والدین باید روش درست استفاده از قطره‌چکان را بدانند تا بتوانند مخاط بینی را کاملاً پاک کنند.

• درد لثه

درد لثه (هنگام دندان در آوردن) ظاهراً شبها بدتر می‌شود. شاید دلیل آن این باشد که شب تمام عواملی که حواس کودک را پرت می‌کنند کنار می‌روند و او واقعاً متوجه درد می‌شود.
پمادهای مختلفی که بدون تجویز پزشک فروخته می‌شوند، درد لثه را تسکین می‌دهند.

• کرمک

ابتلا به کرمک نیز موجب اختلال خواب، تحریک‌پذیری، دندان قروچه و دردهای شکمی می‌شود. شبها کرمک باردار برای تخم‌ریزی به طرف مقعد حرکت می‌کند و باعث خارش و بی‌خوابی می‌شود. اگر والدین گمان می‌کنند که فرزندشان به کرمک مبتلا است، باید او را نزد پزشک ببرند تا تحت آزمایش قرار بگیرد. کرمک با دارو، خیلی زود درمان می‌شود.

• عفونت گوش میانی

عفونت گوش میانی در کودکان امرشایعی است. در این شرایط چرک و مایع، پشت پرده صماخ، واقع در بخش میانی گوش جمع می‌شود. وقتی فشار عفونت زیاد می‌گردد، کودک احساس درد می‌کند. درد معمولاً اولین نشانه است و غالباً شب شروع می‌شود و ممکن است آن‌قدر شدید باشد که کودک را از خواب بیدار کند.

البته طرز قرارگرفتن بدن در شدت و ضعف این درد تأثیر دارد و هنگام خواب شدیدتر می‌شود. زیرا زمانی که کودک صورت خود را روی زمین می‌گذارد بیشترین فشار بر ساختار حساس گوش وارد می‌کند‌. به همین دلیل وقتی کودک سر خود را زمین می‌گذارد ممکن است مکانیسم تخلیه‌ی گوش، شیپور استاش، به خوبی کار نکند. در این صورت، پزشک کودک را معاینه کند و تشخیص قطعی بدهد و درمان را شروع کند. به والدین توصیه می‌شود تا وقتی کودک را نزد پزشک نبرده‌اند سر او را به طرف بالا قرار دهند و از مسکّنی مانند استامینوفن استفاده کنند.

• تب بالا

بعضی از بیماری‌ها باعث می‌شوند که کودک بیش‌تر از حد معمول خوابالود شود، بیماری‌هایی مانند عفونت‌های ناشی از ویروس، باکتری و هپاتیت. بیماری‌هایی که با تب بالا همراه هستند باعث خواب بیشتری می‌شوند که در واقع واکنش مناسب بدن در مقابل فشار بیماری است. استراحت بیشتر موجب حفظ انرژی و بهبودی سریع می‌شود. بعد از بهبودی، الگوی خواب همیشگی دوباره ظاهر می‌شوند.

• ریفلاکس معدوی

کودکان مبتلا به ریفلاکس معده نیز ممکن است دچار اختلال خواب شوند. در این صورت محتویات معده به‌جای آنکه وارد روده شود به مری برمی‌گردد. علائم آن تهوع، تحریک‌پذیری و خودداری از غذا خوردن است‌. طرز قرار گرفتن کودک بر ریفلاکس تاثیر می‌گذارد. به پشت خواباندن کودک که در حال حاضر برای کودکان خردسال توصیه می‌شود، این وضعیت را بدتر می‌کند. در مورد نحوه خواباندن کودک در این شرایط بابد نظر پزشک را جویا شود.

در مواقع حادتر، محتویات معده وارد شش‌ها می‌شود. در این‌صورت کودک دچار سرفه، خس‌خس سینه و رشد نامناسب می‌شود. گاه هنگام غذا خوردن حالت سرفه و خفگی به کودک دست می‌دهد.

• آسم

آسم بیماری مزمن دستگاه تنفسی است. کودکان مبتلا به آسم دچار سرفه و خس‌خس سینه می‌شوند و به علت تنگی مجاری شش‌ها به سختی نفس می‌کشند. بعضی از مبتلایان با هنگام خواب مشکل تنفسی شدیدی پیدا می‌کنند.

گرد و غبار، آلاینده‌های محیطی و حیوانات خانگی معمولاً به عنوان عوامل موجد آسم شناخته شده است. استفاده از روکش‌های مخصوص برای تشک‌ها و بالش‌ها، جمع کردن قالیچه و عروسک‌های پارچه‌ای، تمیز کردن مرتب پرده‌ها و ملافه‌ها، بستن پنجره‌ها و محدود کردن تماس با حیوانات خانگی در بهبود بیماری مؤثر است.

• مشکلات عصبی

کودک مبتلا به مشکلات عصبی، ممکن است به علت ناهنجاری‌های مغز نتواند به‌راحتی بخوابد یا خواب مستمر داشته باشد. برای حذف دیگر عوامل مشکل‌ساز، مانند عوارض جانبی داروها، یا مشکلات رفتاری، مانند عادات نادرست خواب، باید یک بررسی کامل صورت بگیرد. اگر کودک واقعاً قادر به خوابیدن نیست می‌تواند هنگام خواب از داروهای خواب‌آور استفاده کند.

• مصرف دارو

مصرف دارو ممکن است به شکل‌های گوناگون بر خواب کودک تأثیر بگذارد. داروهای شناخته‌شده‌ای که خوابالودگی ایجاد می‌کنند عبارتند از:

1. آنتی‌ هیستامین (درمان آلرژی)
2. آنتی‌ کانوال سانت‌ها (درمان حمله ناگهانی بیمار)
3. آنال جسیک‌ها (درمان درد)

• داروهای محرکی که در درمان اختلال بی‌دقتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و ترکیبات تئوفیلین که برای آسم تجویز می‌شوند، باعث کم‌خوابی می‌شوند.
• کافئین هم همین تاثیر را دارد.
• آنتی‌‌بیوتیک‌ها گاه باعث بی‌خوابی و گاه باعث خواب‌آلودگی می‌شوند.

عوارض منفی داروها را باید به اطلاع پزشک رساند. ممکن است پزشک بتواند ترکیبات مشابهی تجویز کند که تاثیر منفی بر خواب کودک نداشته باشند.

گرداوری: مژگان موسی پور

منبع: کلیدهای برخورد با مشکلات خواب کودکان/ دکتر سوزان ای.گاتلیب/ مترجم: اکرم کرمی