عفونت مجاری ادراری در خردسالان و دلایل آن

کودکان در سال‌های اولیه‌ی عمرشان به بیماری‌ها و عفونت‌های مختلف مبتلا می‌شوند، در نوزادان مذکر، تا یک سال پس از تولد، عفونت مجاری ادراری بیشتر از نوزادان مونث شایع است. اما مجاری ادراری چگونه عفونتی می‌شوند؟ برای جلوگیری از این اتفاق باید چه‌کار کنیم؟ چطور می‌توانیم این عفونت را شناسایی کنیم؟ ما به تمام این سوالات شما پاسخ می‌‌دهیم. گاهی پیش می‌آید که کودک گرفتار تب و دل‌درد می‌شود ولی معاینات پزشکی نمی‌تواند اختلالی را تشخیص دهد. دکتر برای کودک آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت مجاری ادرار تجویز می‌کند.

•  چگونگی شناسایی عفونت مجاری ادراری

یکی از نخستین آزمایش‌هایی که دکتر تجویز می‌کند، آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت است زیرا عفونت مجاری ادرار در کودکان ، شیوع بسیار دارد. عفونت مجاری ادراری باعث تب و درد می‌شود و هر چند درمان آن به‌سهولت امکان‌پذیر است اما باید آن را جدی گرفت‌. مجاری ادرار نقشی حیاتی در دفع مواد زائد از بدن دارند و ادرار کافی و بدون درد برای سلامت کودک اهمیت بسیار کودک دارد.

• عفونت ادراری کدام نواحی را آلوده می‌کند:

1. پیشابراه (گذرگاهی که به وسیله‌ی آن ادرار از مثانه به خارج می‌ریزد)؛
2. مثانه (التهاب مثانه)؛
3. نواحی پایین کلیشه‌ها (التهاب لگنچه‌ی کلیه).

• علت مهم بیماری

برخی کودکان، به‌هنگام تولد و به طور مادرزاد، مشکلاتی در مجاری ادراری دارند و کلیه‌ها، مثانه و پیشابراه آن‌ها از آغاز تولد غیر طبیعی است. این کودکان نسبت به عفونت مجاری ادرار بسیار حساس هستند زیرا وجود نقایص بدنی در این نواحی، موجب بسته شدن نسبی مسیر دفع ادرار شده و روند خروج ادرار از کلیه‌ها به خارج از بدن به‌راحتی صورت نمی‌گیرد.

برخی از این نقایص ارثی هستند، بنابراین، چنان‌چه هریک از اعضای خانواده دارای نقایص مادرزادی مجاری ادرار باشند، باید به پزشک متخصص کودکان اطلاع داد تا این نکته را در پرونده‌ی کودک ثبت کند.

• روش مهم پیشگیری از عفونت مجاری ادرار

یک روش مهم پیشگیری از عفونت مجاری ادرار، رعایت بهداشت و شست‌وشوی مناسب پس از هر بار دفع ادرار و مدفوع است. سعی کنید ابتدا مجاری ادرار و سپس مقعد را شست‌وشو دهید تا باکتری‌های موجود در مدفوع از طریق تماس دست به مجرای ادرار منتقل نشود.

• چنانچه دارای نوزادی هستید، هر بار که پوشک او را عوض می‌کنید اصل بهداشتی و ترتیب یاد شده را رعایت کنید.
• اگر فرزند شما در مرحله‌ی یادگیری ادرار و مدفوع ارادی است، تکنیک‌های بهداشتی را به او آموزش دهید.
• گاهی اوقات موادی مثل آب، صابون و لباس زیر تنگ موجب عفونت مجاری ادرار دختران می‌شود‌.این نوع بیماری بیشتر از تحریک ناشی می‌شود نه از عفونت، با این وجود اگر این مشکل ادامه پیدا کند ممکن است به عفونت تبدیل شود.
• پسرانی که ختنه نشده‌اند، بیشتر به این بیماری دچار می‌شوند. شست‌و‌شوی روزانه‌ی آلت تناسلی کودک، یکی از مناسب‌ترین راه‌های پیشگیری از این بیماری است.
• نوشیدنی‌هایی مثل آب‌لیمو، پرتقال و گریپ‌فروت (که حاوی ویتامین C هستند) یا قهوه ( که کافئین دارد) ممکن است باعث وقوع پیاپی این بیماری در کودکان شوند. دراین حالت، بیماری ناشی از عوامل تحریک‌کننده است وعوامل عفونت‌زا نقشی ندارند.

•  پزشک چه کمکی می‌تواند بکند:

• تجویز استامینوفن در صورت وجود تب (۳۸ درجه یا بیشتر)؛
• توصیه به والدین برای تشویق فرزندشان به نوشیدن مایعات (آب و آب‌میوه‌ی طبیعی) زیاد در طول روز. مواد کافئین‌دار و حاوی ویتامین Cممکن است موجب تحریک مثانه و پیشابراه شود، از این رو باید از نوشیدن آنها خودداری کرد.
• دادن کیسه‌ی مخصوص جمع‌آوری نمونه ادرار نوزادان به والدین.
• گرفتن خون بیمار به منظور شمارش گویچه‌های خون.
• تجویز آنتی‌بیوتیک برای هفت تا چهارده روز و آزمایش دوباره کودک پس از پایان دوره درمان به‌منظور اطمینان از برطرف‌شدن عفونت.
• توصیه به والدین جهت انجام آزمایش ادرار کودک تا چند سال پس از بهبود، برای اطمینان از عدم بازگشت بیماری.

 

• والدین چه کمکی می‌توانند بکنند:

• در صورتی که بستگان نزدیک کودک دارای سابقه بیماری عفونت مجاری ادرار بوده‌اند، اطلاع به پزشک ضروری است.
• چنانچه تب و دل‌درد کودک بیش از دوساعت طول کشید به پزشک مراجعه کنید.
• به‌هنگام عوض کردن پوشک نوزاد، روش‌های بهداشتی را رعایت کنید، یعنی اول مجاری ادرار و سپس مقعد اورا بشویید. این روش را به کودکان بزرگ‌تر نیز آموزش دهید.
• اگر پسرتان را ختنه نکرده‌اید، آلت تناسلی او را هرروز تمیز کنید و دراولین ملاقات با پزشک درخواست کنید این کار را انجام دهد.
• پس از درمان عفونت مجاری ادرار فرزندتان، تا چند سال به طورمرتب آزمایش ادرار او را تکرار کنید تا اطمینان پیدا کنید که بیماری بازنگشته است‌.

گرداوری : مژگان موسی پور

منبع: کلیدهایی برای بیماریهای کودکان/ دکتر نورمن بی.شل ، دکتر جودیت ام. نوریک /مترجم: دکتر مسعود حاجی زاده