داستان تولد لکنت زبان
اختلال در گفتار همیشگی نیست. گاهی روزها و حتی هفته‌ها کودک ما روان صحبت می‌کند و ظاهراً مشکلی وجود ندارد. بعد تصور میشود که این دوره‌ی دشوار تمام شده و همه‌چیز خوب پیش می‌رود، اما باز کودک توقف می‌کند و مکث‌ها و وقفه‌ها باز می‌گردند و مشکل تکرار اصوات و کلمات شروع میشود. اما چه اتفاقی در بدن کودک ما رخ داده است؟ لکنت زبان چه دلایلی دارد؟ ما چطور می‌توانیم به فرزندمان کمک کنیم؟
- لکنت زبان و دو دلیل مهم : روانشناسان دو عامل را در شکل‌گیری لکنت زبان مهم می‌دانند. آنها به عوامل فیزیولوژیکی و محیطی اشاره می‌کنند.
-
نظریه‌های نوروفیزیواوژیکی:
براساس تحقیقات وسیع دانشمندان درباره‌ی سازوکار تکلم و مغز کارکرد حنجره و مغز بسیار مهم است. درواقع حنجره دارای تارهای صوتی یا ماهیچه‌هایی است که برای تولید صدا ضروری است. وقتی کسی به راحتی تکلم می‌کند با مانعی مانند کلیدشدن تارهای صورتی رو‌به‌رو میشود. واکنش طبیعی فرد تلاش برای غلبه بر مانع است. اما وقتی شخصی دچار لکنت است تلاش می‌کند تا تارهای صوتی را به الگوی حرکت طبیعی بازگرداند و در این‌جا دچار مشکل میشود.
اما برخی از مشکلات لکنت زبان به مغز مربوط میشود. سمت چپ مغز منشأ تولید صدا و سمت راست منشأ فعالیت‌های غیرکلامی و موسیقی است. آنچه می‌دانیم این است که فعالیت‌های مغزی مربوط به موضوعات کلامی و غیرکلامی در اشخاص مبتلا به لکنت، برخلاف دیگران در یک نیمکره یعنی نیمکره‌ی راست انجام میشود.
-
نظریه‌های محیطی :
براساس بعضی از نظریه‌ها، لکنت زبان به دلیل تغییر محرک‌ها یا وقایع محیطی است. یعنی لکنت زبان متغیری است که به شنونده بستگی دارد. ممکن است کسی که با یک کودک روان و رسا صحبت می‌کند در مواجهه با یک بزرگسال دچار لکنت شود. یا گفته میشود تشخیص پدر و مادر مبنی بر لکنت زبان در فرزندشان، این ذهنیت را در او ایجاد می‌کند که او لکنت زبان دارد.
عده‌ای تصور می‌کنند لکنت زبان رفتاری اکتسابی است و پیشامدها در تقویت آن مؤثرند.
ده‌ها نظریه‌ی دیگر هم وجود دارد که تمام آنها یک مشکل بزرگ دارند. بین رفتار و فرایند تکلم با جنبه های فیزیکی ارتباطی نمی‌بینند.
-
آیا نیاز به کمک داریم؟
خیلی اوقات ما نمی‌دانیم کودکمان از لکنت زبان رنج می‌برد یا خیر. در بسیاری مواقع ما تابع نظر اطرافیان در این نوع تشخیص‌ها هستیم. اما راهکاری ساده برای این تشخیص وجود دارد. تنها کافی است که به سوالات زیر پاسخ دهیم.
- آیا شخص دیگری در خانواده دچار لکنت زبان است؟
- آیا فرزند ما با زحمت و تقلا کلمات را ادا می‌کند؟
- آیا فرزند ما موقع ادای کلمات حرکات غیرضروری مانند چشم برهم زدن و پا کوبیدن انجام می‌دهد؟
- آیا وقتی فرزند ما سعی می‌کند صحبت کند از مشکل خود آگاه است؟
- آیا فرزندمان وقتی در ادای کلمات دچار مشکل میشود، کلمه‌ی دیگری را جایگزین می‌کند؟
- آیا فرزندمان سریع صحبت می‌کند؟
- آیا نسبت به آنچا اتفاق می‌افتد نگران و سردرگم هستیم؟
اگر پاسخ به هریک از این پرسش‌ها مثبت است، این امکان وجود دارد که فرزند ما تنها یک نارسایی طبیعی و گذرا نداشته باشد.
-
چه کسی به ما کمک می‌کند؟
«پزشک»، «روان‌شناس» و «آسیب‌شناس تکلم و زبان» سه متخصصی هستند که می‌توانند به ما در تشخیص و درمان لکنت زبان کمک کنند.
گفته میشود بخشی از پزشکان زمانی در درمان این نارسایی دخالت می‌کنند که این نارسایی تا چهار و پنج سالگی کودک ادامه داشته باشد. روان‌شناس به ما کمک می‌کند تا درمورد مبحث «کودکان و تنش» بیشتر بدانیم و به این باور برسیم که لکنت زبان کودک ما واقعی یا کاذب ( جهت جلب توجه) است. در حالتی دیگر ممکن است برخی از باورها و شیوه‌های تربیتی در ایجاد لکنت زبان مؤثر بوده باشند که روان‌شناس در تشخیص و درمان آن کمک می‌کند.
«گفتار درمان» یا آسیب‌شناس تکلم و زبان در زمینه‌ی ارتباط و اختلال‌های مربوط به ان تعلیم دیده‌اند. توجه به مدرک تخصصی او بسیار مهم است. چنین فردی برنامه‌های درمانی را تدوین می‌کند و با توجه به نظر خانواده این درمان‌ها را اعمال می‌کند.
منبع با تلخیص
کلیدهای برخورد با لکنت زبان در کودکان/ نویسنده: پاتریشیا ام. تریبر