دکترمیترا مولایی نژاد، عضو شورای علمی‌سایت تا شش
چرا کودک نباید به غریبه ها بگوید عمو و خاله؟
کلمات دایی و عمو و خاله را از دایره‌ی لغات کودکانی که با افراد غریبه در ارتباط اند حذف کنیم. این هشداری است که طی سال‌های اخیر از سوی فعالان حقوق کودک، متخصصان و روانشناسان داده می‌شود. آنها می‌گویند ممکن است متعرضان و آزارگران جنسی در میان افراد آشنای خانواده و کودک باشند، لذا کودک ما باید دایره افراد امن را بیاموزد و با درست خطاب دادن افراد این امنیت و عدم امنیت را تشخیص دهد. دکتر میترا مولایی نژاد،روانشناس بالینی و متخصص سلامت جنسی و باروری، در این باره با ما گفتگو می‌کند.
-
چرا کلمات « عمو» و « خاله» برای غریبه‌ها ممنوع است؟
به تازگی گفته می‌شود استفاده از عبارات عمو و خاله را برای افراد غریبه به کودک یاد ندهیم. چرا؟
به نظر می‌رسد این سوال از این نگرانی ایجاد می‌شود که افرادی بخواهند تحت این عناوین کودک شما را مورد سو استفاده جنسی قرار بدهند. متاسفانه این نگرانی تا حدود زیادی واقعیت دارد و خیلی وقت‌ها داشتن لقب‌های دوستانه ای مانند عمو و یا دایی و یا حتی نسبت واقعی نمی‌تواند مانع از انجام رفتاری شود که فرد متجاوز در نظر دارد. بسیاری از سو استفاده های جنسی توسط افراد خانواده و یا آشناها صورت می‌گیرد و در قالب نوازش، ماساژ و نیشگون و … است و گاهی در طی در آغوش گرفتن و بوسیدن‌های به ظاهر معمولی رخ می‌دهد. علت شیوع بیشتر این لمس‌های ناخوشایند، می‌تواند صمیمیت و اعتماد بیش از حد کودک و خانواده او به فرد متجاوز باشد.
-
برای مقابله با این خطر چه کار کنیم؟
برای اینکه این نگرانی را کاهش دهید، باید ارزش‌های خودتان را با همسرتان مرور و توافق کنید. گاهی عدم هماهنگی والدین در این مورد باعث سردرگمی‌بچه ها می‌شود مثلا اگر همسرتان تمایل دارد کودک را به جمع مردانه و با همکاران و دوستانش ببرد و همه را بدون دقت کافی امن می‌پندارد و خطر سو استفاده توسط آشناها را دست کم می‌گیرد و یا کودک را نزد همسایه ،مادربزرگ و مراقبی می‌گذارید که خانه اش محل رفت و آمد افراد مختلف است و گاهی کودک را در وسط روز به فرد دیگری می‌سپارد تا به امور شخصیش برسد. حتماً باید در این مورد گفتگو کنید.
به خاطر داشته باشید بهتر است این هماهنگی و نیز مراقبت در مورد تنها نگذاشتن کودک ، گاهی باید با افرادی که نقش مهمی‌در مراقبت از کودک دارند نیز انجام بشود . یعنی اگر به‌صورت مرتب، فرزندتان را نزد مادر بزرگش می‌گذارید در مورد ارزش‌هاو نحوه تربیت جنسیتان گفتگوهایی منطقی و ملایم با ایشان داشته باشید زیرا گاهی سو استفاده از کودکان در محیط هایی که تحت مراقبت هستند رخ می‌دهد. مثلاٌ یک دوست خانوادگی و یا یکی از پسرخاله ها -پسر عموها و یا حتی دایی و عموهایی که در منزل هستند و فرصت مناسبی برای تنها ماندن با کودک پیدا می‌کنند. بنابراین لازم است بدون نگرانی و به روشنی با مراقب کودک در این مورد صحبت کنید و درمورد اینکه کودک را تنها نگذارد، درخواست هایی از او داشته باشید. در غیر این صورت کودک را به یک مهد کودک ویا مراقب بسپارید که مطمئن هستید نظارت کافی بر کودک دارد ، برای این کار حقوق می‌گیرد و خودش را موظف به انجام دقیق مراقبت می‌داند، با او رو دربایستی ندارید و می‌توانید قوانین تان را با او مطرح کنید.
-
به کودک چه بگوییم؟
نکته مهم این است که به کودک در مورد تماس‌های خوب، بد و مشکوک آموزش‌هایی بدهید. هشیار باشید، اگر متوجه شدید که کسی از بستگان، زیادی به کودک شما علاقه‌مند است و زیاد دور و بر کودکتان می‌پلکد، صرف نظر از سن او ، مراقب باشید. بسیاری از تماس‌های جنسی ناخواسته با بزرگترهای آشنا، در زیر عنوان درخواست‌های در ظاهر بی‌ضرری همچون” بیا کمرم را ماساژ بده” یا “روی کمرم راه برو” از کودک خواسته می‌شود تا او فکر کند این تماس‌ها بی‌ضرر هستند. به همین دلیل به کودکتان در مورد تماس‌های بد و مشکوک و قسمت‌های که نباید لمس شوند، توضیح بدهید و از او بپرسید که آیا تماس‌هایی بوده که او را ناراحت کرده و با آنها راحت نبوده است؟ اگر به نظر می‌رسد کودکتان شرم‌زده است و یا از بودن در اطراف آن فرد راحت نیست، از اینکه در این مورد صحبت کنید و یا کودکتان را از آن موقعیت خارج کنید نترسید. به یاد داشته باشید آموزش شما در مورد تماس‌های نا مناسب، یک آموزش مداوم است و نه یک باره. بنابراین ناچار نیستید در یک لحظه برون ریزی کرده و هرچه از تماس‌های خوب و بد و نامناسب می‌دانید بر سر کودک آوار کنید و او را بترسانید.