امان از دست قشقرق!

بزرگسالان درماندگی خود را از طریق کلامی بیان می‌کنند. اما کودکان که هنوز در استفاده از زبان مهارت کافی ندارند، ممکن است به روش‌های فیزیکی برای بیان نظراتشان دست بزنند. در مواقع بحرانی کودکان از گریه کردن، لگدزدن، بیقراری و جیغ‌کشیدن استفاده می‌کنند که ما در کلام رفتار آنها را «قشقرق» می‌خوانیم.

• پیشگیری از قشقرق

روش مطلوب برخورد با قشقرق پیشگیری از آن است. با پیش‌بینی و برنامه‌ریزی خلاقانه حداقل می‌توان از بروز قشقرق‌ها جلوگیری کرد.

• ترفندهای این روش بسیار ساده‌اند:
• در زمین‌بازی، مطلع کردن کودک، پنج دقیقه پیش از زمان رفتن، به او این فرصت را می‌دهد که بازی‌اش را تمام کند.
• از برخی موقعیت‌ها به طور کلی باید اجتناب کرد. اگر قرار نیس برای کودک خرید کنید لطفاً به داخل مغازه نروید. کودکان سه‌ساله آن‌قدر از خودگذشتگی ندارند که یه یک فروشگاه اسباب‌بازی بروند و تنها هدیه‌ای برای دیگری بخرند.

 

• قشقرق ناشی از خشم وعصبانیت

هنگامی که کودک نتواند با دست‌هایش آنچه را در نظر دارد انجام دهد خشمگین می‌شود. روش ثابت و مشخص کودک در این‌سن با ناامیدی، تلاش در جهت از بین بردن منبع آن است.

• مثال : کودکی سه‌ساله شادمانه شروع به درست‌کردن ساختمان پیچیده‌ای از مکعب‌ها کمی‌کند.( اتفاقی که در این سن مداوم رخ می‌دهد، فراتررفتن خواسته‌های کودک از توانایی‌های اوست.)
•  او نمی‌تواند مکعب‌هایی را به طوری که می‌خواست روی هم بچیند.
• او ساختمان را خراب می‌کند وحتی تلاش می‌کند خود مکعب‌ها را از بین ببرد و  این‌کاررا با پرت کردن مکعب‌ها به سمت دیوار نشان می‌دهد.

 

• کمک به کنترل قشقر‌ق‌ها که از خشم کودک به وجود می‌آید:

وقتی کودک قشقرق راه می‌اندازد، او متوجه ناکامی و ناتوانی خود شده است. پس با قشقرق می‌خواهد از شکستش خلاص شود.

• در این زمان ابراز همدردی با کودک مهم‌ترین کمک است.

مثال: می‌توانیم بگوییم: “گاهی واقعاً سخت است که مکعب‌ها را آنجا که دلت می‌خواهد بگذاری” او را با مهربانی درآغوش می‌گیریم تا کمی آرام شود و بعد به او پیشنهاد می‌دهیم: ” به نظرت چطوره که به من کمک کنی تا برای عصرانه آب‌میوه آماده کنیم؟”

بعد از آرام شدن، کودک را به کاری مشغول کنیم که احساس توانایی را به او برگرداند.عجله نکنید، بعداً در همان روز فرصتی برای جمع‌آوری مکعب‌ها از گوشه اتاق پیدا خواهد شد.

• قشقرق دغلکارانه

این نوع قشقرق‌ها معمولاً در زمینه‌ی اختلاف خواسته‌های فرد مراقب و کودک به‌وجود می‌آیند. کودک سه ساله به تمایلات، باورها و عقایدش افتخار می‌کند و تلاش می‌کند در کنش‌های متقابلش با بزرگترها از آنها دفاع کند. زمان‌هایی پیش می‌آید که او دیگر توانایی ندارد تا به‌صورت کلامی آنها را بگوید، گریه شدید و مداوم، لگد زدن و جیغ‌زدن جای کلمات را می‌گیرد.

• راهکار برای کنترل قشقرق دغلکارانه

کنترل قشرق‌های دغلکارانه اندکی دشوارتر است. مهم‌ترین نکته برای یک بزرگسال آرام ماندن است. این کار چالش بزرگی است چرا که فرد بزرگسال باید بر احساساتی مثل خشم و تحقیر شدن خود سرپوش بگذارد و علاوه بر آن یک کودک غیر قابل کنترل را نیز اداره کند.

1. اولین قدم: باید ببینیم کودک در چه مرحله‌ای از قشقرق قرار دارد، اگر در مراحل اولیه است می توان از روش پرت کردن حواس استفاده کرد. ممکن است موضوعی واقعاً احمقانه، توجه کودک را منحرف کند.” وای، مثل این‌که پرنده بزرگی را توی آن قسمت دیدم. بیا برویم و بگیریمش .”
2. وقتی قشقرق به اوج می‌رسد: مفیدترین راهکار، بی‌توجهی به قشقرق، ضمن اطمینان داشتن از ایمنی کودک است. کودک با درک بی‌توجهی و قانع‌کننده‌نبودن رفتارش، آن را متوقف خواهد کرد.
3. دور کردن کودک ازعامل به‌وجودآمدن قشقرق: کودک متوجه می‌شود که از این راه نمی‌تواند چیزی که به دست بیاورد آرام می‌شود. این راهکار به‌ویژه در مورد قشقرق در فروشگاه اسباب‌بازی مفید است.

سه‌سالگی، آخرین سالی است که کودکان قشقرق به‌پا می‌کنند. والدین می‌توانند انتظار داشته باشند که در چهارمین سال زندگی با قشقرق‌های کمتری از طرف کودک روبرو خواهند شد. 

گرداوری : مژگان موسی پور 

کلیدهای رفتار با کودک سه ساله/نویسنده:دکتر سوزان ای. گاتلیب/ مترجم:زهرا جعفری