تحریک‌پذیری کودکان
علت‌ها، نشانه‌ها و شیوه‌های آرام‌سازی کودک تحریک پذیر
تحریک‌پذیری کودکان به چه معناست؟
اگر نوزادان در معرض سروصدای زیاد یا محیط‌های شلوغ و پرتحرک قرار گیرند، آشفته و تحریک‌پذیر می‌شوند و با کوچک‌ترین محرک حسی، آرامش خود را از دست می‌دهند. به این نوزادان اصطلاحا تحریک‌پذیر گفته می‌شود. برای مثال نوزادی را تصور کنیدکه در یک مهمانی شلوغ، دائما از آغوش فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود و در این رفت‌وآمد و شلوغی‌ها، کلافه و آشفته می‌شود.
البته تحریک‌پذیری در کودکان ۳ تا ۶ ساله متفاوت است. آنها اغلب رفتار پرخاشگرانه‌ای از خود نشان می‌دهند. مثلا در یک مهمانی شلوغ و پرهیاهو، ممکن است با رفتارهای تند و پرخاشگرانه، اشیا را به این‌طرف و آن‌طرف پرتاب کنند و یا با دیگر همسالان خود کتک‌کاری کنند. به‌طورکلی کودکانی که دچار تحریک‌پذیری بالا می‌شوند، خسته و کلافه شده و احساس سردرگمی می‌کنند.
نشانه‌های یک کودک تحریک‌پذیر چیست؟
نشانه‌های تحریک‌پذیری در نوزادان و کودکان خردسال متفاوت است. نوزادان معمولا کلافه و دمدمی‌مزاج می‌شوند. ممکن است سر خود را خیلی تکان دهند و غمگین به نظر رسند و یا مثل ماهی از دست شما سر بخورند و به هیچ‌وجه آرام و قرار نداشته باشند. نوزادان در این حالت مشت‌های خود را گره می‌کنند، دائم گریه می‌کنند و دستان خود را به اطراف تکان می‌دهند، البته اگر نوزادان زمان طولانی در محیط شلوغ قرار گیرند، به مدت طولانی‌تری این علایم را بروز می‌دهند.
اوضاع تحریک‌پذیری در کودکان کمی متفاوت از نوزادان است. کودکان سه تا شش سال، ممکن است افسرده، خسته و یا دمدمی‌مزاج به نظر برسند. احتمالا نمی‌توانند احساسات خود را با کلمات بیان کنند و ممکن است با عصبانیت خود را به زمین و دیوار بکوبند. اغلب دوست ندارند هیچ کاری انجام دهند زیرا نمی‌توانند روی هیچ کاری متمرکز باشند و آن کار را ادامه دهند. آنها در این حالت از انجام کارهای ساده‌ای مانند بستن کمربند ایمنی در اتومبیل نیز، خودداری می‌کنند.
نحوه آرام‌سازی کودک تحریک‌پذیر
نحوه آرام‌سازی نوزادان کلافه با کودکان متفاوت است. زمانی که نوزاد شما احساس کلافگی و تحریک‌پذیری زیادی می‌کند، لازم است او را به یک محیط آرام، کمی تاریک و آشنا منتقل کنید. اتاق خواب و تخت‌خواب نوزاد می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد. قرار دادن نوزادان در کالسکه و قونداق کردن او با پتوهای نرم و سبک توصیه می‌شود. البته به نحوی که در طولانی مدت، موجب اصطکاک پوستی نوزاد نشود و نوزاد مقداری آزادی حرکت داشته باشد.
در مورد کودکان و یا بچه‌های پیش‌دبستانی مساله متفاوت است. بهتر است ابتدا خود را به عنوان والدین کودک آرام نگه‌دارید و هیچ رفتار تند و عجولانه‌ای در مقابل کودکِ تحریک‌پذیر انجام ندهید و میزان محرک‌های شنیداری محیط را کاهش دهید. مثلا صدای تلویزیون یا موسیقی را کم کنید و اجازه دهید محیط به آرامش نسبی برسد. اگر کودک دوست دارد کنار شما باشد، در کنار او بمانید. به کودک خود کمک کنید تا احساسات خود را به وسیله کلمات بیان کند. همچنین احساساتی که از کودک دریافت می‌کنید را با کمک کلمات، به او بازنمایی کنید. مثلا: «می‌توانم ببینم که تو کمی ناراحت و غمگین هستی».
به آرامی در کنار کودک خود قرار بگیرید و یک فعالیت آرامبخش را انجام دهید. مثلا یک داستان کوتاه تعریف کنید و یا یک شعر بخوانید تا آرامش از دست رفته کودک را به او بازگردانید. کودک رامجبور به انجام کاری نکنیم و اجازه دهیم خودش در آرامش و سکوت، کاری را انجام دهد که فکر می‌کند به آرام‌تر شدنش کمک می‌کند.
ترجمه: مهرنوش خالقی
منبع:
https://raisingchildren.net.au/