همه چیز درباره میزان قند خون در کودکان + جدول
مدیریت قند خون به ویژه در کودکان می تواند شرایطی پیچیده باشد. گاهی اوقات، سطوح قند خون بیش از اندازه کاهش یا افزایش می یابد. بدون در نظر گرفتن که این که چقدر سخت تلاش می کنید، حفظ مداوم سطح قند خون در محدوده هدف دشوار است.
-
قند خون پایین (هیپوگلیسمی) چیست؟
قند خون پایین یا هیپوگلیسمی به سطوح قند خون کمتر از ۴ میلی مول در لیتر گفته می‌شود. با این وجود، برخی افراد علائم خفیف هیپوگلیسمی را در سطح قند خون اندکی بالاتر از این مقدار نیز تجربه می‌کنند.
در افرادی که به دیابت مبتلا نیستند، پانکراس به طور خودکار تولید انسولین را زمانی که خوانش‌های قند خون در سطح عادی قرار دارد، متوقف می‌کند. اما در افراد مبتلا به دیابت، انسولین تزریق شده قند را به درون سلول‌ها منتقل می‌کند تا زمانی که دیگر عملا قندی در جریان خون وجود نداشته باشد. این انسولین اضافه در جریان خون به هیپوگلیسمی منجر می‌شود.
بیشتر افراد مبتلا به دیابت گاهی اوقات هیپوگلیسمی را تجربه می‌کنند. نشانه‌های هشداردهنده می‌تواند افراد مبتلا به دیابت را از نیاز بدن به دریافت فوری قند آگاه کند. بیشتر افراد مبتلا به دیابت، اما نه همه، قادر به تشخیص نشانه‌های هشداردهنده هستند.
-
علائم خفیف تا متوسط (نشانه‌های هشداردهنده)
- از علائم هیپوگلیسمی خفیف تا متوسط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لرزیدن
- خواب بی‌قرار (گریه کردن، راه رفتن در خواب، یا کابوس دیدن)
- احساس سرما و رطوبت
- تاری دید
- تغییرات خلقی (تحریک پذیری ناگهانی یا بداخلاقی)
- ضربان قلب سریع
- کمبود انرژی
- پوست رنگ پریده
- گرسنگی همراه با حالت تهوع به واسطه گرسنگی
- احساس اضطراب
علائم پیشرفته
با ادامه کاهش سطح قند خون، علائم شدیدتری ممکن است شکل بگیرند. رویدادهای هیپوگلیسمی شدید شیوع کمتری دارند و ممکن است درمان آنها دشوارتر باشد.
- از جمله علائم هیپوگلیسمی شدید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گفتار نامفهوم
- از دست دادن هوشیاری
- دشواری در راه رفتن
- تشنج
- تمرکز ضعیف
-
موارد مهمی که درباره رویدادهای هیپوگلیسمی باید مدنظر قرار داد:
- آنها می‌توانند به سرعت رخ دهند.
- آنها می‌توانند طی روز یا شب رخ دهند.
- علائم متفاوت هستند، اما هر کودک به طور معمول یک یا دو نشانه مشخص را نشان می‌دهد.
- تشخیص هیپوگلیسمی در نوزادان یا کودکان نوپا می‌تواند دشوار باشد؛ از نشانگرهای خوب می‌توان به گریه کردن، تحریک پذیری، پوست رنگ پریده، همراه با شل و آویزان بودن سر اشاره کرد.
-
درمان هیپوگلیسمی خفیف
بدون درنظرگرفتن این که علائم تا چه اندازه جزئی هستند، درمان قند خون پایین باید به سرعت صورت بگیرد. در دسترس بودن یک منبع افزایش‌دهنده سریع قند خون مانند آبمیوه یا قرص‌های دکستروز اهمیت دارد.
در یک رویداد هیپوگلیسمی خفیف می‌توانید اقدامات زیر را مدنظر قرار دهید:
- قند خون فرزند خود را بررسی کنید تا از پایین بودن آن اطمینان حاصل شود.
- برای کودکانی که کمتر از شش سال سن دارند، سطح قند خون کمتر از ۶ میلی مول در لیتر همراه با علائم نیاز به رسیدگی دارد.
- برای کودکانی که شش ساله یا بزرگ‌تر هستند، سطح قند خون کمتر از ۴ میلی مول در لیتر همراه با علائم نیاز به رسیدگی دارد.
با توجه به وزن کودک، ۵ تا ۱۵ گرم قند سریع اثر کفایت می‌کند. جدول زیر را مدنظر قرار دهید:
| درمان هیپوگلیسمی خفیف | |||
| وزن کودک | کمتر از ۱۵ کیلوگرم | ۱۵ تا ۳۰ کیلوگرم | بیش از ۳۰ کیلوگرم |
| مقدار کربوهیدرات مورد نیاز | ۵ گرم | ۱۰ گرم | ۱۵ گرم |
| قندهای سریع اثر و محتوای کربوهیدرات آنها | شکر:
یک تا یک و نیم قاشق چایخوری (۴ تا ۶ گرم) به یک چهارم فنجان اب اضافه شود |
قرص های دکستروز:
دو تا سه عدد (۸ تا ۱۲ گرم) |
قرص های دکستروز:
۴ عدد (۱۶ گرم) تیوپ ژل دسکتروز: (۱۶ گرم) |
| آبمیوه: ۱.۵ اونس (۵ گرم) | آبمیوه: ۳ اونس (۱۰ گرم) | آبمیوه: نصف فنجان (۱۵ گرم) | |
| شیر کاکائو: یک چهارم فنجان | شیر کاکائو: یک سوم فنجان | شیر کاکائو: نصف فنجان | |
| شیر سفید: نصف فنجان | شیر سفید: سه چهارم فنجان | شیر سفید: یک و یک چهارم فنجان | |
| نوشابه عادی: یک چهارم فنجان | نوشابه عادی: یک سوم فنجان | نوشابه عادی: نصف فنجان | |
| مربا/ژله: یک تا یک و نیم قاشق چایخوری | مربا/ژله، شربت افرا: دو تا سه قاشق چایخوری | مربا/ژله، شربت افرا: یک قاشق غذاخوری | |
| دراژه شکلاتی: ۱۰ تا ۱۱ عدد | دراژه شکلاتی: ۱۵ عدد | ||
| عسل: یک قاشق غذاخوری | |||
پس از این کودک شما نخستین دوز ار قند سریع اثر را دریافت کرد، ۱۵ دقیقه صبر کنید، سپس سطح قند خون وی را دوباره اندازه‌گیری کنید. اگر همچنان پایین است، یک دوز دیگر از قند سریع اثر را به وی بدهید.
صبر کنید تا قند اثر کند. این کار می‌تواند بسیار سخت و دشوار باشد. اگر کودک شما احساس گرسنگی یا سرگیجه می‌کند، ممکن است وسوسه شود تا زمانی که علائم از بین بروند به خوردن و نوشیدن ادامه دهد. اما این کار می‌تواند در ادامه روز به قند خون بالا منجر شود.
اگر افت قند خون هنگام شب رخ داد یا اگر کودک شما بیشتر از حد معمول ورزش کرده است، دوز دوم باید یک کربوهیدرات با شاخص گلیسمی پایین (قندی که گوارش آن طولانی‌تر خواهد بود و آرام‌تر وارد جریان خون می‌شود) باشد، مانند:
- آبمیوه و یک برش نان غلات کامل
- شیر و غلات صبحانه
- ماست و میوه
پس از برطرف شدن ایپزود قند خون پایین، تشخیص دلیل بروز این شرایط اهمیت دارد. اگر دلیل مشخصی وجود ندارد، ممکن است به کاهش دوز انسولین نیاز باشد.
-
درمان رویدادهای هیپوگلیسمی شدید
اگر یک اپیزود هیپوگلیسمی خفیف تشخیص داده نشده یا به اندازه کافی سریع درمان نشود، علائم می‌توانند پیشرفت کرده و شامل موارد زیر شوند:
- رفتاری همچون یک آدم مست
- سطوح انرژی بسیار کم
- از دست دادن هوشیاری
- تشنج
- فلج موقتی
این به عنوان یک وضعیت اضطراری در نظر گرفته می‌شود و کودک نیازمند کمک فوری خواهد بود. اگر کودک بیهوش یا دچار تشنج شده است، قند سریع اثر، از جمله مایعات، نباید از طریق دهان به وی داده شود زیرا می‌تواند وی را در معرض خطر خفگی قرار دهد. در عوض، کودک به تزریق گلوکاگون نیاز خواهد داشت.
گلوکاگون هورمونی است که کبد را به ترشح قند در جریان خون تشویق می‌کند. گلوکاگون از طریق سرنگ تزریق می‌شود و به طور معمول حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد تا اثر خود را نشان دهد. اگر برای تزریق گلوکاگون به کودک بیش‌ازحد مضطرب هستید، با خدمات اورژانس تماس بگیرید.
پس از دریافت گلوکاگون، سطح قند خون و شرایط کودک را بررسی کنید. طی ۱۵ دقیقه باید شاهد واکنش وی باشید. اگر واکنشی دیده نشد با خدمات اورژانس تماس بگیرید.
زمانی که کودک به هوش آمد، چند جرعه آبمیوه یا دیگر مایعات حاوی قند به وی بدهید. زمانی که کودک در مصرف نوشیدنی مشکلی نداشت، مقداری غذا حاوی کربوهیدرات ها به وی بدهید.
اگر کودک پس از دریافت گلوکاگون با استفراغ مواجه شد، بلافاصله با پزشک وی تماس بگیرید.
خانواده‌هایی که دارای فرزند مبتلا به دیابت نوع ۱ هستند باید یک کیت گلوکاگون در دسترس داشته باشند و با چگونگی استفاده از آن آشنا باشند.
-
دلایل هیپوگلیسمی خفیف
هیپوگلیسمی به طور معمول به واسطه یکی از سه مورد زیر شکل می‌گیرد:
- انسولین بیش‌ازحد : گاهی اوقات کودک نوع اشتباه از انسولین یا مقدار نادرست را در زمان نادرست دریافت می کند.
- غذای ناکافی : گاهی اوقات کودک سرگرم انجام یک فعالیت شده و مصرف میان وعده خود را فراموش می‌کند، هنگام صبحانه خواب است و این وعده غذایی را مصرف نمی‌کند یا یک وعده غذایی روزانه را جا می‌اندازد.
- فعالیت بیش‌ازحد : این شایع‌ترین دلیل هیپوگلیسمی است. این شرایط به طور معمول زمانی که کودک بدون آمادگی قبلی در یک فعالیت ورزشی شرکت می‌کند، رخ می‌دهد. قند بیش‌ازحد سوزانده می‌شود و انسولین اضافه در جریان خون باقی می‌ماند.
-
کاهش خطر هیپوگلیسمی خفیف
در ادامه مواردی که می‌توان برای پیشگیری از وقوع ایپزودهای هیپوگلیسمی مدنظر قرار داد، ارائه شده‌اند:
- خوردن به موقع وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها. یک تاخیر حتی ۳۰ دقیقه ای نیز می‌تواند موجب هیپوگلیسمی شود.
- حصول اطمینان از آماده کرده و دادن دوز مناسب انسولین. کودکان کوچک‌تر گاهی اوقات نیازمند نظارت دقیق هستند.
- برنامه ریزی برای فعالیت‌های اضافه با آماده کرده میان وعده‌ها یا کاهش انسولین. با معلمان یا مراقبین کودک در ارتباط باشید تا از انجام فعالیت‌های اضافه مطلع شوید.
- اگر سطوح قند خون در زمانی مشابه از روز به طور مداوم پایین است، با پزشک کودک خود برای تنظیم دوز انسولین در ارتباط باشید.
- اگر کودک شما به مهدکودک یا مدرسه می‌رود، باید یک قند سریع اثر همراه داشته باشد. در خانه از در دسترس بودن یک قند سریع اثر اطمینان حاصل کنید. کیت گلوکاگون را همواره در خانه داشته و به تاریخ انتقضای آن توجه داشته باشید.
از یک نشانگر هشدار پزشکی مانند دستبند برای کودکان کوچک استفاده کنید یا برای سنین بالاتر یک کارت در کیف پول وی قرار دهید.
-
هایپرگلیسمی یا قند خون بالا چیست؟
قند خون بالا یا هایپرگلیسمی به شرایطی که سطح قند خون بیش از ۱۱ میلی مول در لیتر باشد، گفته می‌شود.
گاهی اوقات دلیل هایپرگلیسمی به راحتی قابل تشخیص است، مانند خوردن یک تکه کیک اضافه در جشن تولد، آزمایش قند خون خیلی زود پس از مصرف یک وعده غذایی، یا مقداری نشت انسولین در محل تزریق. گاهی اوقات دلیلی کمتر مشهود وجود دارد، مانند فاسد شدن انسولین به واسطه گرما یا سرمای بیش‌ازحد. گاهی اوقات نیز هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد.
هایپرگلیسمی اگر با کتون ها یا خون در ادرار یا هر یک از علائم زیر همراه باشد، شرایطی نگران کننده است:
- تکرر ادرار
- کمبود انرژی، خستگی و تحریک پذیری که با مصرف غذا بهبود نمی‌یابد
- بیدار شدن از خواب برای دفع ادرار (نوکتوریا)
- تاری دید
- شب ادراری
- کاهش وزن
- تشنگی
اگر خوانش قند خون بالا با هر یک از این علائم همراه باشد، مقداری انسولین سریع اثر اضافه ممکن است نیاز باشد. پزشک می تواند این که به انسولین سریع اثر نیاز است را ارزیابی کرده و به تصمیم گیری در مورد مقدار آن کمک کند. در صورت پیشرفت هایپرگلیسمی بدون درمان و رسیدگی مناسب، این شرایط می‌تواند به عارضه‌ای جدی به نام کتواسیدوز دیابتی منجر شود.
محمد مهدی حیدرپور
https://www.childrenshospital.org/