چگونه اسباب بازی مناسب فرزندم را انتخاب کنم؟
اهمیت و تاثیر اسباببازی در رشد جسمی، ذهنی، روانی، اجتماعی و بطور کلی شخصیت کودک بسیار فراتر از این است که صرفا جنبه سرگرمی داشته باشد. ژان پیاژه تاکید میکند که والدین در انتخاب اسباببازی دقت لازم را داشته باشند چرا که در شکل دادن به تمایلات عاطفی و روانی او نقش مهمی ایفا میکند و چنانچه در انتخاب آنها توجه کافی نشود ناخواسته تمایلات کودک به گونهای شکل میگیرد که مورد انتظار نبوده است.
در انتخاب اسباببازی، سن کودک را از نظر تواناییها و مهارتهایی که میتواند داشته باشد و ویژگیهای روانشناختی مدنظر قرار میدهیم. اسباببازی باید درحد توانمندی کودک باشد تا موجبات رشد ولذت او را فراهم کند. برای اطلاع از محدوده توانمندی کودک خود میتوانید به پرسشنامههای A.S.Q مراجعه کنید.
نکته دیگر در مورد سن این است که عدد سنی که در هرگونه دریافت کالا و خدمات پیشنهاد میشود، در درستترین حالت، مربوط به میانگین جامعه است پس ممکن است فرزند ما برای استفاده موردنظر آمادگی کافی را قبلا داشته باشد و یا مدتی بعد به دست بیاورد.
برخی اسباببازیها نیز جنبه مهارتی دارند لذا تمرین و ممارست کودک نقش مهمی در استفاده از اسباببازی دارد.
کودکانی که با انواع مختلفی از اسباببازیها بازی میکنند از مزایای شناختی، عاطفی و اجتماعی و کسب مهارتهای متفاوت بهرهمند میشوند لذا تنوع لازم را باید ایجاد کرد. مواردی را که در کارکرد اسباببازی در نظر گرفت بعنوان مثال میتواند شامل تحریک حواس پنجگانه، تقویت و هماهنگی عضلات، هماهنگی دست و چشم، افزایش خزانه لغات، ارضای حس کنجکاوی، پرورش حس تخیل، حل مسئله و … باشد تا کودک از حالت تماشاگر خارج شود. توجه به این امر مثابه ایجاد فرصت های مختلف یادگیری ست و حق انتخاب برای کودک.
بنابراین بازی فقط با اسباببازیهایی که آنها را متعلق به جنس خاصی میدانیم، کلیشههای جنسی را منعکس و نقشهای بعدی کودک را محدود میکند.پس بهتراست اسباببازیهای دخترانه و پسرانه و مشترک را از همان یک سالگی در اختیار فرزندمان صرفنظر از هرجنسیتی که دارند، قرار دهیم.
پس از برقراری تنوع و دریافت علاقه کودک به نوع خاص اسباببازی، در اختیار قرار دادن اسباببازی موردعلاقه کودک باعث شادی و لذت وی شده و همین امر مهم نیز زمینه رشد متعادل وی را فراهم میکند.
اسباببازیهایی مانند شمشیر، تفنگ و ازاین قبیل، درصورتیکه احتمال بازی خشن و آسیب به خود وسایر کودکان را دربردارد از همان ابتدا وارد زندگی کودک نکنیم تا بعدها بالاجبار و سختی ترکش دهیم.
اسباببازیهای لبه تیز، دارای اجزای جداشونده مثل زیورآلات، تفنگهای ساچمهای، اسباببازیهایی با آلودگی صوتی بالا و حتی جغجغههایی که احتمال شکستن و پخش محتویات ریز آن وجود دارد، اسباببازیهای باطری دار با درهای غیرمحکم، …امنیت کودک را به خطر میاندازد لذا باید موقع خرید در نظر گرفت و به استانداردهای مربوطه بویژه از نظر رنگ و موادشیمیایی بکار رفته و هولوگرام اسباب بازی،توجه کرد.
اگر خرید اسباببازی گران قیمت باعث کنترل بیشتر و سرزنش فرزندمان میشود،هرگز هرگز آن را نخریم که هدف اسباببازی را به ضرر فرزندمان تغییر میکند.
طبق تحقیقات، ظاهر و بستهبندی اسباب بازی برای کودکان بویژه در سنین پایین به اندازه بزگسالان مهم نیست و محتویات آن بیشتر مدنظرشان است.
نکته پایانی و خیلی مهم که از نظر والدین غافل مانده توجه به ارزشهای فرهنگی است که با اسباببازی منتقل میشود. اگر فرزند با اصالتی میخواهیم که خودش را دوست دارد و اعتماد به نفس ناشی از آن را دارد ضمن آشنا کردن با فرهنگ خودی، عروسکهایی نظیر ننه سرما، عمو نوروز، ..همراه با قصههای آن به خودباوری وی کمک زیادی خواهد کرد لذا میتواند جایگزین مناسبی باشد برای عروسکهایی با پوشش نامناسب که ظاهرآن با فرزندانمان متفاوت بوده و حس دوگانگی را القا میکند و توجه کودک را از سایر ارزشهای زن به ظاهر سوق میدهد. همچنین عروسکهای نماد فرهنگهای دیگر و یا شخصیتهای کارتونهایی که بار منفی تربیتی دارند، پیشنهاد نمیشود وباید دقت بیشتری داشته باشیم.
فاطمه محمدی- کارشناس ارشد مدیریت آموزشی