وابستگی شدید کودکم را چطور مدیریت کنم؟

آیا تاکنون از تجربه احساس وابستگی شدید در فرزند خود خسته و درمانده شده‌اید؟ این موضوع تا چه اندازه منجر به ایجاد اختلال در برنامه‌های روزمره و یا حتی ضروری شماشده‌است؟

اغلب والدینی که از همراهی دائمی کودکان خود کلافه می‌شوند، به طور ناگهانی واکنشی بی‌ملاحظه نشان می‌دهند و همین امر می‌تواند منجر به افزایش استرس و ترس در آنها شود.

• فرزندان خردسالی که بی‌خیال شما نمی‌شوند!

اگر به سراغ یکی از جدیدترین مقالات مجله روانشناسی کودکان بروید، با نکات جالبی روبه‌رو خواهید شد: دختر و یا پسر بچه‌ای ۴ ساله را در نظر بگیرید که بدون هیچ کاری خاصی مدام به والدین خود مراجعه می‌‌کند. درست مانند آن که پدر و مادر هیچ گونه حریم شخصی تعریف شده‌ای نداشته باشند. وی همیشه در بغل مادر یا پدر خود جای دارد و به این روش می‌خواهد احساس صمیمیت، نزدیکی و امنیت مشخصی را القا به خود و دیگران القا کند. با وجود آن که هر والدی عشق و علاقه‌ای بی‌اندازه به فرزند خود دارد، اما گاهی اوقات این چسبندگی فیزیکی تبدیل به موضوعی جدی شده و از آستانه تحمل والدین خارج می‌شود.

بر اساس مطالعه‌ای که توسط مجله کارآزمایی بالینی در حیطه روانشناسی کودکان به چاپ رسیده است واکنش عملی والدین در برابر فرزندانی که از نظر روانی بیش‌ازحد وابسته هستند، اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت. در واقع نه‌تنها نمی‌توان این موجودات کوچک را به خاطر یک الگوی ذهنی نادرست سرزنش کرد، بلکه باید با دقت فراوان و استفاده از تکنیک‌های تایید شده علمی به آنها یاری رساند.

دکتر  Jacob Hamروانشناس بالینی مدرسه پزشکی آیکان در مانت ساینای می گوید: نیاز به برقراری ارتباط میان انسان‌ها نسل‌ها است که پا برجای باقی مانده و به‌خصوص در عصر کنونی با رنگ و لعاب بیشتری به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در واقع کودکان امروزی بیش از گذشته نیازمند توجه والدین خود هستند و این مسئله باعث شده است تا احساس وابستگی آنها هم به طرز غیرقابل قبولی تشدید شود. اما پدران و مادران باید پیش از هر گونه اقدام اصلاحی به نکته‌ای اساسی دقت کنند: “آیا فرزندم تحت شرایط استرس زا قرار دارد و یا از چیزی ترسیده است؟”

در ادامه دکتر Jill Bellinson روانشناس بالینی در نیویورک اضافه می‌کند: اگر پس از بررسی کامل به این نتیجه رسیده‌اید که فرزندان وابستگی روانی و به تبع چسبندگی فیزیکی زیادی به شما دارد، باید قدم‌های بعدی خود را با احتیاط بیشتری بردارید. اغلب والدینی که از همراهی دائمی کودکان خود کلافه می‌شوند، به طور ناگهانی واکنشی بی‌ملاحظه نشان می‌دهند و همین امر می‌تواند منجر به افزایش استرس و ترس در آنها شود. علاوه بر این یکی دیگر از دلایل وابستگی فیزیکی کودکان به والدین خود، احساس تجربه استرس در پدر و مادر به وسیله فرزند خواهد بود. بدین ترتیب نباید آنها را دست کم بگیرید. کودکان به خوبی اضطراب، ناراحتی و افسردگی را در والدین خود تشخیص می‌دهند و می‌دانند که ارتباط جسمی از جمله بهترین روش های افزایش آرامش است. در نتیجه والدین باید به خودشان نیز رجوع کنند!

• آیا چسبندگی فیزیکی کودکان از نظرعلمی طبیعی است؟

دکتر کری کلی روانشناس بالینی از موسسه روانکاوی میشیگان نیاز کودکان ۴ سال و کمتر به ارتباط نزدیک فیزیکی به ویژه با مادر را از نظر تکاملی کاملاً طبیعی می‌داند. در واقع کارکرد تماس جسمی برای نوزادان و کودکان خردسال به منظور پایه‌گذاری یک ذهنیت ایمن و همچنین توسعه هویتی مستقل حیاتی خواهد بود. در کتاب “عضله عاطفی: والدین قوی، فرزندان قوی” به طور کامل به این موضوع پرداخته شده است. بر اساس اطلاعات این کتاب که یکی از آثار کری کلی محسوب می‌شود، تماس بدنی تنها یک ارتباط نیست بلکه توصیفی از شخصیت انسانی نیز به شمار می‌رود زیرا زمانی که در تعامل با فردی دیگر باشیم خود به عنوان شخصی مستقل شناخته خواهیم شد.

بدین‌ترتیب با توجه به مقاله‌ای دیگر از روزنامه معتبر نیویورک تایمز، تماس جسمی برای رشد سالم کودکان و شکل گیری هویت منحصر به فرد آنها لازم خواهد بود. اما همان‌طور که اشاره شد سن مشخصی برای این مسئله وجود دارد و در صورتی که چسبندگی فیزیکی کودک پس از ۴ سالگی نیز با همان شدت اولیه ادامه داشته باشد و یا بیشتر شود، از منظر علم روز مورد قبول نیست. حال اگر پدر و مادری در وضعیت مشابه قرار گیرند، چه کاری از دست آنها ساخته است و چگونه می‌توانند به فرزندشان کمک کنند؟ پیش از ادامه بحث گفتنی است که راهکارهای زیر همگی مورد تایید انجمن روانشناسی آمریکا واقع شده اند:

•  آنچه را که نیاز دارید، درخواست کنید

شما می‌توانید بدون آزار فرزند و تحمیل بار روانی اضافه به وی، در مواقعی که دچار خستگی می‌شوید درخواست یک فضای نسبتاً خصوصی کنید. این موضوع مخصوصاً برای دختران خردسال اهمیت بسیار بیشتری خواهد داشت. چگونه قادر خواهید بود روحیه مطالبه‌گری و توجه به نیازهای شخصی را به فرزند خود آموزش دهید در حالی که خود در این مسیر گامی برنداشته‌اید؟

برای مثال کودکتان ۱۰ دقیقه است که در آغوش شما قرار دارد و اکنون نیازمند فضای راحت و آزاد برای تماشای برنامه تلویزیونی مورد علاقه خود یا فقط استراحت هستید. در این موقعیت می‌توانید با استفاده از جمله‌ای مانند “عزیزم من عاشقت هستم اما نظرت چیه کمی هم روی صندلی خودت بشینی تا مامان/ بابا به کارهای خودش/ خونه برسه؟” بدون القای احساس بیزاری به کودک و یا دور کردن ناگهانی وی از خودتان، گزینه ای جایگزین پیشنهاد دهید.

• باهم اما به صورت مستقل‌بازی کنید

یکی دیگر از روش‌های مطلوب کمک به فرزندان بسیار وابسته، استفاده از بازی‌های است که در عین باهم‌بودن به صورت مستقل انجام می‌شوند. در واقع هیچ یک از شما به کمک دیگری احتیاج مبرم نخواهد داشت. از جمله این دسته سرگمی‌های مفید می‌توان به ورزش در کنار هم، تهیه یک خوراکی خوشمزه و یا ساخت کاردستی مورد علاقه کودک اشاره کرد.

•  یک روتین مشخص داشته باشید

به نظر می‌رسد که مؤثرترین راه برای آرام کردن ذهن کودکان و دلهره‌های عاطفی آنها، پیش‌بینی پذیری بهتر امور در مقابل احساس عدم اطمینان و ابهام باشد. دکتر Ham می‌گوید: امروزه کودکان بیش از هر زمان دیگری به برنامه‌های روزانه نیاز دارند. به بیان دیگر ثبات به بچه ها کمک می‌کند که امنیت بیشتری را تجربه کنند و به تدریج از چسبندگی‌فیزیکی آنها کاسته شود.

رکسانا دانیالی