عواقب داشتن یک کودک مثلاً باهوش!

یکی از رقابت‌های همیشگی برخی والدین پرورش کودکی باهوش یا موفق است. پرورش فرزندی که در خردسالی سواد دارد یا تمام سرگرمی‌های هوش را حل کرده است و خیلی سریع پیشرفت علمی دارد، خواسته‌ی خیلی از افراد است. اما تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که ممکن است بعد از پروش چنین کودکی با بن‌بست بزرگتری روبرو شویم؟ دکتر یحیی قائدی عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و مروج فلسفه برای کودکان به این سوال مهم پاسخ داده است.

• آیا تربیت یک کودک باهوش و به اصطلاح نخبه در جامعه امروزی ما ضرورت دارد؟

توصیه من به والدین این است که به جای اینکه دغدغه تربیت کودک باهوش و نخبه داشته باشند، فرصت‌های بی‌شماری برای تجربیات گوناگون در اختیار کودک خود قرار دهند. تعاریف دم‌دستی موجود از یک کودک باهوش، تاثیرات بسیار مخربی بر کودکان و نوع پرورش آنها دارد. والدین کودک باهوش را  کودکی می‌دانند که بتواند اشعار یا مطالب مختلف را حفظ کند و برای دیگران اجرا کند. در حالی‌که کودک از این کار هیچ لذتی نمی‌برد اما والدین به خاطر وجود او، فخرفروشی می‌کنند. کودک فرصت لذت‌بردن را از دست می‌دهد و دائم در قید قضاوت و تمجیدهای دیگران قرار می‌گیرد. بنابراین کودک باهوش یا نخبه هردو موجب گرفتاری‌ست. اگر فردی از دوران کودکی تا پایان دوران دانشگاه خود، فقط نخبه‌ بودن را تجربه می‌کند، پس چه کسی شهروند باشد؟ آیا جامعه به این حجم از نخبه و باهوش نیاز دارد؟

• پس باید چه ویژگی‌هایی را در کودکمان تقویت کنیم؟

بهتر است والدین به‌جای تربیت نخبه، افراد مسئول و سازگاری را تربیت کنند که نسبت به مسائل جامعه خود حساس باشند. کودکی که نسبت به محیط زیست خود، محیط بازی و شهر خود مسئول است. چرا کودکی تربیت نکنیم که کتاب‌خوان، سازنده و دست‌ورز و یا حتی بازیگوش باشد؟ والدین باید بدانند بازیگوشی و کاوشگری، بازی کردن در خاک و بین درختان برای کودکان ضرورت بیشتری دارد. جهان امروز ما به افرادی نیاز دارد که شاد، آرام و مسئول هستند، نه افراد صرفا باهوش و نخبه.

• چرا پرورش این مهارت‌ها از نگاه شما مهم است؟

یک مربی به نام اس‌اس نِیل که مدرسه سامِر هیل را تاسیس کرد، می‌گوید: جامعه به انسان‌های شاد بیش از متخصصان نیاز دارد. دوران کودکی دورانی بسیار حیاتی ا‌ست و والدین نباید فرصت کودکی کردن را از بچه‌های خود بگیرند. بسیاری از ما حسرت دوران کودکی خود را می‌خوریم چون نتوانستیم در کودکی به اندازه کافی بازی کنیم. چه بسیار افراد متخصص و ثروتمندی که در جامعه ما شاد نیستند و به مسائل اجتماعی خود اهمیتی نمی‌دهند.

• اما داشتن یک کودک باهوش یا نخبه چه آسیبی دارد؟

ما باید تعریف کاملی از کودکی، کودک باهوش یا نخبه داشته باشیم. وقتی به ابعاد مختلف کودکی واقف شویم، می‌دانیم که بازی و کاوشگری جزئی از کودکی است و قضاوت و تنفر در آن وجود ندارد. اما گاهی ما برای ترغیب به نخبه بودن، کودک را با دیگران مقایسه می‌کنیم و این کار تأثیرات مخربی روی کودک دارد. به جای این کار باید فرصت تجربه کردن را در اختیار کودک قرار داد تا او کاوشگری و تفکرورزی  را یاد بگیرد. باید فضای کاوش، گفت‌وگو و تفکر را در اختیار کودک قرار دهیم. در زمینه‌های مختلفی از جمله هنر، مسائل اجتماعی و ارتباطی و علمی. کودکان بایستی فرصت گفت‌وگو کردن و فکر کردن درباره هرآنچه می‌بینند، می‌شنوند و تجربه می‌کنند را داشته باشند تا از پس مسائلی که در آینده با آن روبرو می‌شوند داشته باشند.