ترس طولانی یعنی فوبیا!

آیا در مورد فوبیاهای کودکانه شنیده‌اید؟ با توجه به مقاله‌ای از آکادمی پزشکی اطفال آمریکا، فوبیا ترس بیش از حد از چیزی یا موقعیتی است که حداقل برای مدت زمان ۶ ماه استمرار داشته باشد. بر اساس مطالعه‌ای که به تازگی توسط مجله علوم اعصاب به چاپ رسیده، ریشه‌یابی علل ابتلا به فوبیا مخصوصاً در  مورد کودکان به هر دو فاکتورهای محیطی و ژنتیکی وابسته بوده است.

در خصوص کودکان معمولاً اولین برخورد با موقعیتی که در آینده به یک فوبیای جدی تبدیل می‌شود، اهمیت زیادی دارد. اگر این مواجهه منفی و توام با القای احساس ترس باشد، به احتمال زیاد منجر به بروز فوبیا و تشدید آن خواهد شد. طبق پژوهشی که از طریق انتشارات جان وایلی و پسران در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است، گاهی اوقات فوبیاهای کودکانه ناشی از ترسی است که در اثر خواندن یک داستان، تماشای فیلم و یا شنیدن اخبار ایجاد شده‌اند. برای مثال کودکی را در نظر بگیرید که دچار فوبیا از سگ‌ها شده است. او ممکن است از فردی شنیده باشد که در اثر حمله‌ی سگ دچار جراحت شدید شده و تا پای مرگ رفته است. چنین بازخوردی باعث می‌شود که از این پس کودک مورد نظر از هر سگی واهمه داشته باشد و دچار ترسی طولانی مدت با ریشه‌ی روانشناختی شود.

با استناد به مطالعه‌ای دیگر که توسط شرکت بین المللی گروه تیلور و فرانسیس منتشر شده است، ترس شدید از هر چیزی منجر به القای پاسخ جنگ و گریز خواهد شد که نوعی واکنش فیزیولوژیک در تمام جانوران در پاسخ به موقعیت‌های خطرناک به منظور نجات جان خود محسوب می‌شود. این واکنش گاهی می‌تواند به حدی برسد که بخش‌های مختلفی از مغز را تا زمان احساس رفع خطر خاموش کند. بدین ترتیب بدون آن‌که زمانی هرچند کوتاه صرف تجزیه و تحلیل اوضاع شود، شخص به طور غیر ارادی و خودکار رفتار غریزی خود را به مرحله اجرا می‌رساند. مجموعه‌ی این احساسات مخرب سبب می‌شوند تا کودک از فرصت‌های بسیاری در زندگی خود به دلیل فوبیاهای نهادینه شده در مغزش دوری کند و قطعاً این مسئله در برخی از موارد به ضرر فرد تمام خواهد شد.

• رده‌بندی سنی و تفاوت فوبیاهای کودکانه

انواع مختلف فوبیا معمولاً بر اساس بازه سنی مشخصی که کودکان در آن قرار دارد، طیف متفاوتی را به خود اختصاص می‌دهد. به همین دلیل فوبیای کودکی ۲ ساله با فرزندی که ۶ سال سن دارد یکسان نیست و البته بسته به شرایط منحصر به فرد هر شخص باید از استراتژی‌های متغیری نیز به منظور کمک به رفع فوبیا استفاده شود.

•  نوزادان: بر اساس گزارشی از انجمن روانشناسی آمریکا با وجود آن‌که اغلب نمی‌توان رفتار خاصی از یک نوزاد را با اطمینان ۱۰۰ درصدی به فوبیاهای کودکانه مرتبط دانست، اما زمانی که فرزندان به سن ۸‌ تا  ۹ ماهگی می‌رسند قابلیت تشخیص چهره در مغز آنها توسعه  پیدا می‌کند. از این رو آشنایی با افراد جدید می‌تواند برای آنها ترسناک باشد و حتی تبدیل به فوبیا شود. به همین دلیل گاهی مشاهده می‌کنیم که نوزاد پس از رودررویی با محیط جدید گریه می‌کند و یا برای احساس امنیت بیشتر به والدین خود می‌چسبد.

•  کودکان ۱ تا ۴ سال: با توجه به پژوهشی که به وسیله‌ی هفته‌نامه مقالات آکادمی ملی علوم آمریکا منتشر شده است، یکی از اصلی‌ترین مواردی که ممکن است در کودکان ۱تا ۴ سال به فوبیا منجر شود اضطراب جدایی است. در این بازه‌ی سنی بسیاری از بچه ها نگران جدایی از والدین خود هستند و در صورتی که به این نگرانی پاسخ درستی داده نشود، احساس ترسی مضاعف را تجربه خواهند کرد. در ادامه اگر وضعیت مذکور تکرار شود، ترس به تدریج جای خود را به فوبیا خواهد داد و قطعا رفع آن نیازمند انرژی و همینطور زمان بیشتری خواهد بود.

•  کودکان ۴ تا ۶ سال: همانطور که دانشمندان دانشگاه استنفورد بر اساس یافته‌های خود از بررسی‌های مختلف شرح داده‌اند، فوبیاهای معمول کودکان از ۴ تا  ۶ سالگی بیشتر مربوط به قوه‌ی تخیل آنها و همچنین مطالبی است که از دیگران می‌شنوند. در واقع آنها غالباً از چیزهایی می‌ترسند که وجود خارجی ندارند مانند هیولاهای ترسناک زیر تخت یا کمد دیواری. بسیاری  به تاریکی، تنهایی و یا سر و صداهای بلند مثل رعد و برق فوبیا دارند.

•  راهکارهای مؤثر بر درمان فوبیای کودکان

•  بخش‌های گم شده‌ی‌ پازل را با اطلاعات مناسب پر کنید :
• با توجه به مطالعه‌ی چاپ شده توسط مجله معتبر نیچر، مغز کودکان تا دوران نوجوانی و حتی پس از آن نیز همچنان در حال تجزیه و تحلیل نحوه‌ی عملکرد اجزای مختلف جهان است. از این رو یکی از بهترین استراتژی‌های در دسترس والدین، آگاهی‌بخشی به کودک در این زمینه خواهد بود. روابط علت و معلولی، چگونگی کارکرد وسایل و حتی احساسات فردی را برای آنها به زبانی ساده و روان توضیح دهید. برای مثال اگر فرزندتان نسبت به صدای رعد و برق دچار فوبیا شده است، برایش شرح دهید که این پدیده‌ی طبیعی از کجا سرچشمه می‌گیرد و هدف آن چیست. سعی کنید دائما آنها را با اطلاعات مفید پیرامون جهان آشنا کنید تا احساس امنیت بیشتری داشته باشند

•  واکنش بیش از حد نشان ندهید :
• به گفته‌ی محققان دانشگاه جانز هاپکینز، والدینی که با فرزندان مبتلا به فوبیا رو‌به‌رو هستند باید به عواطف و احساسات آنها اعتبار بدهند. اما در عین حال لازم است مراقب باشند که نسبت به ترس واکنش شدید و بیش از حد نشان ندهند. زیرا ممکن است ناخواسته این پیام را انتقال دهند که واقعاً چیزی برای ترسیدن از آن وجود دارد. از طرفی دیگر کودک باید با آموزش مناسب دریابد که آغوش شما پاداش رفتار شجاعانه‌ی وی خواهد بود و نه یک سنگر دائمی برای فرار از هر ترسی.

• از راهکار نردبان متحرک استفاده کنید :
• دکتر جان بارلتا روانشناس بالینی از استرالیای توضیح می‌دهد این راهکار یکی از بهترین روش‌های درمانی برای آرام کردن کودکانی است که در موقعیت‌های استرس‌زا و ترس‌آور قرار گرفته‌اند. اساس این روش عادی‌سازی عامل ترس و کاهش حساسیت نسبت به آن خواهد بود. کودکی که دچار فوبیا است بدون دریافت کمک خارجی نمی‌تواند بر اضطراب خود غلبه کند. در این روش والدین سعی می‌کنند که قدم به قدم به عامل مورد نظر نزدیک شوند و با خنثی‌سازی تدریجی احساس ترس، اعتماد به نفس کودک را بالا ببرند.

مترجم: مازیار دانیالی