کمرویی کودکان و مسئولیت والدین

بسیاری از والدین در برخورد با فرزندان کمرو و یا به اصطلاح خجالتی خود با چالش‌های متعددی روبه‌‌‌رو هستند. در واقع آنها اغلب نمی‌توانند تشخیص دهند که آیا این وضعیت عادی است یا نیاز به سطوح خاصی از نگرانی وجود دارد؟ برای مثال ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی کودک وابستگی زیادی به والدین خود نشان دهد، کم‌حرف باشد، نتواند به طور موثر با دیگران و به خصوص بچه‌های هم سن و سال خود ارتباط برقرار کند و بیشتر از مشارکت در بازی‌های گروهی فعالیت‌های انفرادی را ترجیح دهد.

با توجه به مقاله‌ای که توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا منتشر شده است، پدیده کمرویی در کودکان زمانی تبدیل به مشغله فکری والدین می‌شود که از موقتی بودن آن اطمینان کافی نداشته باشند.

همانطور که می‌دانیم برخی از کودکان نیازمند یک بازه زمانی کوتاه مدت اولیه هستند تا بتوانند با محیط جدیدی که در آن قرار می‌گیرند مانوس شوند. بر اساس مطالعه‌ای که از طریق مجله معتبر نیچر قابل دسترسی است، این دسته از کودکان هیچگونه مشکلی نخواهند داشت زیرا به دنبال گذر از مدت مذکور ارتباط‌ گیری مطلوبی را به نمایش می‌گذارند. این در حالی است که عده‌ای دیگر طی زمان با سطوح پایداری از کمرویی دست و پنجه نرم می‌کنند و منجر به القای استرس به والدین خود می‌شوند.

اما چرا روانشناسان و مشاوران خانواده به این مسئله در کودکان بسیار بیشتر از بزرگسالان اهمیت می‌دهند؟ در پژوهشی که به وسیله کتابخانه آنلاین دیجیتال ساینس دایرکت منتشر شده، به جزئیات این موضوع پرداخته شده است. با استناد به این مطالعه، رفتار محتاطانه کودکان نسبت به افراد بزرگسال کاملاً طبیعی است اما نمی‌توان چنین واقعیتی را به دیگر کودکان با محدوده سنی مشابه هم تعمیم داد. در حقیقت طبق گزارشی از محققان دانشگاه میشیگان بچه‌هایی که از دوستان خردسال خود نیز کناره‌گیری و این مشکل را در طولانی مدت حفظ می‌کنند، ممکن است نیاز به بررسی‌های تخصصی دقیق تری داشته باشند. علاوه بر این یکی دیگر از علائم نگران‌کننده در این زمینه، عدم تعامل مناسب کودک با همسالان خود خواهد بود. فرزندان هنگام برقراری ارتباط با دوستانشان به طور ناخودآگاه بخش مهمی ‌از مهارت‌های ضروری زندگی را تمرین می‌کنند و توسعه می‌دهند که همگی به عنوان پایه تکاملی آنها عمل خواهند کرد. از جمله مهم‌ترین مهارت‌های موردنظر می‌توان به توانایی درک عواطف و دیدگاه‌های مردم، یادگیری مفهوم نوبت در بازی و گفت و گوهای دوستانه، مذاکره در خصوص فعالیت‌های مشترک لذت‌بخش، قابلیت بحث پیرامون نظرات مخالف و همچنین نحوه اصولی بیان عقاید اشاره کرد.

• کمرویی و دوست‌یابی

همانطور که اشاره شد رفتارهای خجالتی در مقابل شرکای اجتماعی آشنا بسیار بیشتر از افراد غریبه اهمیت خواهند داشت. در مقاله‌ای که توسط نمایه استنادی اسکوپوس انتشار یافته می‌خوانیم که این مسئله می‌تواند ریشه‌های روانشناختی داشته باشد و در صورت تکرار باید کودک با استفاده از متدهای مطرح روانشناسی تحت روند مشاوره قرار بگیرد. بهترین گزینه به منظور بررسی چنین رفتارهایی، چگونگی تعامل کودک با دوستان در محیط مدرسه و یا مهدکودک خواهد بود. فرزندانی که با این چالش‌های روحی مواجه هستند، از واکنش‌های دوستانشان نسبت به آنها و به ویژه عدم پذیرش اجتماعی واهمه خواهند داشت.

اما چگونه متوجه شویم که کمرویی فرزندانمان غیرعادی است و می‌تواند به مشکلات جدی در آینده منجر شود؟ با توجه به مطالعه ای که توسط انتشارات جان وایلی و پسران به چاپ رسیده است، از جمله اصلی‌ترین نشانه‌های حالات خجالتی مشکل ساز در کودکان چالش‌های پیش روی آنها در حیطه دوست‌یابی محسوب می‌شود. در واقع اگر فرزندتان دچار انزوای اجتماعی شده است، احساس محرومیت یا قربانی بودن دارد و به سلامت عاطفی وی آسیب رسیده است، باید تغییرات وی را در درازمدت زیر نظر بگیرید و چنانچه استمراری در این روند مشاهده شود استفاده از کمک حرفه‌ای ضروری خواهد بود.

علاوه بر این با استناد به جدیدترین پژوهش‌های منتشر شده به وسیله مجله روانشناسی کودکان، با وجود آن که کمرویی می‌تواند به یک نسبت کودکان پسر و دختر را تحت‌تاثیر قرار دهد اما به نظر می‌رسد که پسربچه‌ها مشکلات بیشتری در این زمینه خواهند داشت. این موضوع می‌تواند ارتباط تنگاتنگی با تابوهای اجتماعی و همچنین نقص هنجارهای تعریف شده برای مردان از جمله جسارت دائمی‌داشته باشد.

• چه مسئولیتی برعهده والدین خواهد بود؟

بر اساس مطالعه‌ای دیگر اطلاعات کامل آن توسط ناشر بین المللی اشپرینگر ساینس+بیزینس مدیا در اختیار علاقه‌مندان قرار داده شده است، به والدین توصیه می‌شود که توجه ویژه‌ای به اختلال میان کمرویی فرزندان با فعالیت‌های همیشگی و روتین‌های روزمره خانواده داشته باشند. یکی از بهترین رفرنس‌ها در این مورد، برنامه درمانی آنلاین رفتار شناختی، تعاملی و مبتنی بر شواهد تحت عنوان BRAVEبه شمار می‌رود. اگر سری به وب‌سایت این پروژه بزنید، اطلاعات مفیدی به دست خواهید آورید. برای مثال توضیح داده شده است که اگر کمرویی کودک از حضور وی در جشن تولد دوستانش، بازی با آنها در محیط خارج از منزل و یا برنامه‌های جمعی خانواده مانند دید و بازدید آشنایان جلوگیری کند، به احتمال زیاد با وضعیتی عادی رو به رو نیستید.

از طرفی دیگر گزارشی از انجمن روانشناسی آمریکا تایید می‌کند که والدین می‌توانند به همراه فرزند خود در گردهمایی‌های مختلف دوستانه و رسمی‌شرکت کنند تا از این طریق به مرور زمان اختلال کمرویی غیر طبیعی را برطرف سازند. گفتنی است که این روند باید بسیار با احتیاط و تدریجی دنبال شده و به هیچ عنوان کودک دچار احساس فشار روانی خارجی نشود. با جمع‌های کوچک که افراد محدود و آشنا در آنها حضور دارند شروع کنید و با سرعتی آرام ارتباط اجتماعی شکل گرفته را گسترش دهید.

ترجمه: رکسانا دانیالی