چطور فرزندمان را تشویق کنیم؟

با وجود آن که حمایت والدین از فرزندان و تشویق آنها چه به صورت کلامی و چه از مسیر اعطای جوایز متناسب در تقویت انگیزه کودکان تاثیر زیادی خواهد داشت، اما با توجه به گزارشی از روزنامه نیویورک تایمز اگر جانب احتیاط را رعایت نکنید همین موضوع تبدیل به عاملی در راستای تضعیف اعتمادبه‌نفس و استقلال آنها می‌شود.

 

درحالی‌که ممکن است تصور کنید تشویق کودکان بسیار مفید و حتی ضروری است، دکتر Wendy S. Grolnick استاد روانشناسی دانشگاه کلارک ماساچوست موضوعی جدید را موشکافی کرده است. او با استناد به نتایج مطالعات متعدد خود در این زمینه توضیح می‌دهد که تحسین و تمجید همیشه هم رویکردی فوق‌العاده نیست و می‌تواند جنبه‌های منفی مختلفی داشته باشد.

همانطور که در مقاله‌ای از انجمن روانشناسی آمریکا نیز مورد تایید قرارگرفته‌است، تمجید بیش از حد و به اصطلاح افراطی می‌تواند منجر به بروز استرس عملکردی در کودک و یا تقویت آن، زیر سوال رفتن علاقه والدین در قالب یک عشق شرطی و همینطور کاهش جذابیت مسیر انجام موفقیت‌آمیز هرگونه فعالیتی شود. زیرا کودک تنها به‌دنبال یک هدف مشخص خواهد بود: خوشحال کردن والدین برای دریافت تمجید بیشتر از جانب آنها!

با توجه به نکات علمی فوق چه کاری از دست والدین ساخته خواهدبود؟ آنها چگونه می‌توانند تشخیص دهند که در حال تشویق افراطی فرزندان خود هستند و به چه نحوی می‎توان از یک استراتژی اعتدال‎گرا پیروی کرد؟

• روند را تحسین کنید و نه کودک را

به عنوان بخشی از جنبش اعتماد به نفس در دهه ۱۹۷۰، اغلب به والدین گفته می‌شد که به فرزندان خود بازخوردهایی مثبت مثل “کارت عالی بود” یا “تو خیلی باهوش هستی” ارائه بدهند. این توصیه در تضاد کامل با شیوه‎های فرزندپروری انضباط محور قدیمی‎تر قرار داشت و ادعا می‌شد که بسیار صمیمی‌تر و همچنین سالم‌تر است.

کارل اس دوک استاد روانشناسی دانشکده تحصیلات تکمیلی دانشگاه استنفورد تاثیرات این مدل از تحسین و تمجید کودکان را در اواخر دهه ۹۰‌ میلادی بررسی کرد و با تکیه بر دستاوردهای کاملا علمی به این نتیجه رسید که روش مذکور می‎تواند تاثیرات مخرب جدی داشته باشد. مطالعات دوک نشان می‌دهند که تزریق دوزهای افراط گونه ستایشی به کودکان در دراز مدت، برعکس بر استرس آنها می‌افزاید و باعث می‌شود که در بسیاری از موارد دچار حملات پنیک شوند. حتی بچه‌هایی که تاکنون هیچ سابقه‎ای از اضطراب نداشته‌اند نیز دچار واکنش‌های روحی شدت یافته همچون تنفر از ریسک‌پذیری خواهند شد. در مطالعه منتشر شده به وسیله انتشارات جان وایلی و پسران می‎خوانیم که این مسئله با نام “ذهن ثابت” شناخته می‌شود. در واقع کودک به علت ترس از ناامیدکردن والدین و قطع تمجیدهای همیشگی آنها، از هر چالشی می‎ترسد و خود را درگیر هیچ تلاش جدیدی به سوی موفقیت نمی‎کند. دوک ادامه می‌دهد: همه تمجیداتی که حالت کنترلی دارند آسیب‌رسان هستند و غایت نهایی آنها چیزی نخواهد بود جز راضی ساختن والدین.

• به چگونگی انجام فعالیت‌ها توسط فرزندتان توجه کنید

Kyla Haimovitz متخصص یادگیری سازمان ابتکار چان زاکربرگ در مقاله‌ای مربوط به سال ۲۰۱۷ نوشته است: تعریف و تمجید لزوما نباید امری فوری باشد و می‎تواند پس از یک وقفه زمان‌ مطلوب انجام شود. برا‌ی مثال اگر فرزندتان در حال تکمیل یک نقاشی زیبا است، لازم نیست در مورد هر انتخاب رنگی و هر قلمی که روی کاغذ کشیده می‎شود اظهارنظر کنید. این موضوع در خصوص هر فعالیتی صدق خواهد کرد. اجازه دهید کودک تا انتهای مسیر پیشروی کند و کار را به سرانجام برساند. درباره نقاشی پس از آن که فرزندتان نتیجه را به شما نشان داد، واکنش خود را بروز دهید؛ “اوه می‌بینم که ارغوانی را در کنار قهوه‌ای قرار داده‎ای و این بسیار خلاقانه است”

به گفته دکتر Haimovitz می‎توانید به جای تمجید اضافه و زیاده‎روی در این حیطه، از فرزندتان در مورد روند اجرای کار سوال کنید تا قادر به تحسین یادگیری او باشید. با استناد به گزارشی از مجله آمریکایی آتلانتیک، این رویکرد باعث می‎شود که فرزند به خودش اجازه ارزیابی شخصی بدهد و از این مسیر کنجکاوی و اشتیاق خود را شکوفا سازد.

• چیزهایی را مورد تمجید قرار دهید که کودک بر آنها کنترل دارد

دکتر Patricia A. Smiley استاد علوم روانشناسی کالج پومونا توضیح می‎دهد که ما با استفاده از تعریف و تمجید ارزش‌های خود را به تعامل می‌گذاریم. یکی از مهم‌ترین ارزش‎ها استقلال است. بنابراین ستایش آنچه که کودک بر آن کنترل دارد بسیار ارزشمند و مفید خواهد بود. از جمله این موارد می‎توان به انتخاب‌هایی اشاره کرد که فرزندتان در مسیر حل مسئله و یا انجام یک فعالیت خاص می‎گیرد. این تمرین را هر روز با خود تکرار کنید چرا که منتج به توسعه انتظاراتی واقع ‌ینانه می‎شود و کودک را در معرض حجم بالایی از استرس به منظور دریافت تایید یه والدین قرار نمی‎دهد. بدین ترتیب ظرف مدت زمانی کوتاه پیوندی عمیق‌تر از نظر عاطفی میان والدین و فرزندان شکل خواهد گرفت.

• در راستای تمجید فرزندتان به هیچ عنوان قیاسی عمل نکنید

دکتر Jennifer Henderlong Corpus استاد روانشناسی تکاملی از کالج رید و مسئول پروژه انگیزه کودکان معتقد است که یکی از مهم‌ترین اصول تمجید و تحسین منطقی و اعتدال‌گرا در کودکان، پرهیز قطعی از مقایسه خواهد بود. این موضوع می‎تواند بسیار وسوسه‎انگیز باشد که با ایجاد رقابتی غیرضروری کار فرزند خود را با دیگری مقایسه کرده و او را تشویق کنید. با این وجود باید توجه داشت که تحسین بر پایه قیاس نه‌تنها نتیجه مطلوبی به همراه ندارد بلکه در درازمدت منجر به تضعیف اعتمادبه‌نفس کودکان خواهد شد.

رکسانا دانیالی