متداول‌ترین چالش‌های یک تا دو ساله‌ها و ۵ راه‌حل ساده
آیا شما هم در مورد رفتار با کودک یک تا دو ساله خود دچار مشکل می‌شوید؟ براساس بسیاری از پژوهش‌ها بسیاری از والدین در برخورد با کودک یک تا سه ساله خود دچار مشکل می‌شوند و نمی‌دانند دقیقا باید چه‌کار کنند. در این دوران کودکان مشغول آشنایی بیشتر با افراد و محیط خود هستند. اگر از نحوه رفتار با آنها اطلاعات کاملی نداشته باشیم، احتمالات موجب ایجاد مشکلات رفتاری بسیار زیادی برای کودک می‌شویم.
ریشه کج‌خلقی کودک یک تا دوسال، اینجاست
مهمترین علت ایجاد مشکلات از آنجایی سرچشمه می‌گیرد که کودک یک تا دوساله، متوجه می‌شود که موجودی مستقل و جداست و می‌خواهد کارهای مختلفی را تجربه کند، اما ناگهان می‌فهمد که این کار مقدور نیست. زیرا توان بدنی او برای انجام کارهای مختلف محدود است و همچنین هنوز نمی‌تواند به‌طور کامل حرف بزند و منظورش را به دیگران منتقل کند. به همین جهت است که کودک یک تا دو ساله در چنین شرایطی دچار کج‌خلقی می‌شود. این کج‌خلقی همان رفتاری‌ست که از سوی والدین با عنوان‌هایی مانند کودک نق‌نقو، بدخلق یا از دنده چپ بیدار شده، اطلاق می‌شود. اما همان‌طوری که گفتیم، علتی که موجب این کج‌خلقی می‌شود، کاملا منطقی و صحیح است زیرا کودک با ناتوانی‌های جسمی خود، روبرو می‌شود و حتی نمی‌تواند خواسته‌اش را به کمک زبان، بیان کند.
ممکن است کودک در طول کج‌خلقی و بداخلاقی‌ها، لگد زدن، گاز گرفتن و جیغ زدن را تجربه کند. شاید در این بین پا به فرار بگذارد و اصلا به صدای ما گوش ندهد و یا بخواهد بدون هیچ محدودیتی، همه چیز را لمس کند که این مورد اغلب خطرآفرین است.
راه‌کارهای مفید و کاربردی
در این‌جا چند راه‌حل ساده را بررسی می‌کنیم که می‌تواند در زمان نیاز به والدین کمک کند:
۱-آرام‌سازی و تنظیم‌هیجانی کودک
اگر کودک به خاطر تحمل یک درد جسمانی شروع به گریه و جیغ و داد کند، می‌توانیم در تنظیم‌هیجانی کودک، او را یاری کنیم. یعنی درست زمانی‌که او هیچ کنترلی بر هیجانات خود ندارد به او کمک کنیم. بهتر است همه حواس خود را به کودک بدهیم و به جای هرگونه دلداری یا لوس کردن ناآگاهانه، فقط احساسات کودک را به خودش انعکاس دهیم. مثلا بگوییم:«می‌بینم که خیلی ناراحت هستی و گریه می‌کنی، حتما باید خیلی سخت باشد». وقتی به این شکل با کودک همدلی می‌کنیم، حداقل یک پله او را به آرامش نزدیک کرده‌ایم. بهتر است در این شرایط، کودک را به یک محل ساکت و آرام منتقل کنیم تا از محیط شلوغ و پر تنش در امان باشد.
۲-مدلسازی آشکار
وقتی کودک کج‌خلقی می‌کند، بیش از اینکه به نصیحت نیاز داشته باشد، نیازمند یک الگوی عملی است. برای این کار، خود را هم‌قد کودک کرده و در چشم‌های او نگاه کنید. سپس با او صحبت کنیم. در این حالت از او درباره مشکلاتش بپرسیم. دستان کودک را بگیریم و کمی او را نوازش کنیم تا باز هم از رنج او بکاهیم.
۳-ریشه مشکل را پیدا کنیم (آیا خواب و غذای کودک کافی است؟)
بسیاری اوقات ناراحتی و عصبانیت کودک ریشه در کمبود خواب و غذای کودک دارد. کودکان در این سن به سه وعده غذای اصلی و همچنین دو میان‌وعده نیاز دارند. به علاوه آنها بایستی در طول روز حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت بخوابند. البته این میزان با احتساب چُرت بعدازظهر برای کودک است. خیلی اوقات کج‌خلقی کودک به این دو علت رخ می‌دهد. اما اگر کج‌خلقی کودک به این دو علت نباشد، بایستی یادمان باشد که احتمالا آنها نتوانسته‌اند منظور خود را بیان کنند، چراکه هنوز به قدرت زبانی کامل دست نیافته‌اند. بنابراین بایستی تلاش کنیم تا با زبانِ بدن کودک بیشتر آشنا شویم و از روی آن بتوانیم منظور کودک را متوجه شویم و نیاز او را برطرف کنیم.
۴-بر نکات مثبت بیشتر تاکید کنیم
در مسیر آرام‌سازی و تسکین کودک، لازم است نکات مثبت را ذکر کنیم. مثلا اگر کودک توانست با چنگال غذا بخورد یا سیفون را بکشد، به او یادآور شویم که متوجه این توانایی او شده‌ایم و از این بابت خیلی خوشحال هستیم. حتما احساس خود را از بابت کار خوبی که انجام داده بیان کنیم.
۵-ایده و راه‌حل‌های مختلف به کودک پیشنهاد دهیم
کودک یک تا دوساله نیاز دارد توانایی خود را احساس کند. یعنی متوجه شود که می‌تواند از پس چالش‌ها برآید. اگر کودک از پس انجام کاری برنمی‌آید، لازم است حداقل دو راه‌حل به او پیشنهاد کنیم. به این ترتیب او می‌تواند از پس مشکلاتش برآید. کودک با انتخاب یک راه‌حل دیگر، می‌تواند احساس قدرت خود را بدست آورد و یاد بگیرد که می‌تواند به دنبال راه‌‌های مختلف بگردد.
مهرنوش خالقی