دانستنی ‌هایی درباره تنبلی چشم در کودکان

تنبلی چشم به شرایطی گفته می‌شود که در آن بینایی یکی از چشم‌ها تکامل پیدا نمی‌کند. پزشکان به این شرایط آمبلیوپی (Amblyopia) می‌گویند. بدون درمان مناسب، مغز نادیده گرفتن تصویری که از چشم ضعیف‌تر دریافت می‌کند را یاد می‌گیرد و این می‌تواند موجب بروز مشکلات دائمی‌در بینایی فرد شود.

• نشانه‌های تنبلی چشم

تنبلی چشم در دوران کودکی، به طور معمول بین شش تا نه سالگی، آغاز می‌شود. شناسایی و درمان این شرایط پیش از هفت سالگی بیشترین شانس را برای اصلاح شرایط به همراه دارد.

• از علائم شایع تنبلی چشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
•  دشواری در بیان این‌که چیزی چقدر نزدیک یا دور قرار دارد (درک عمق)
•  نیمه باز نگه داشتن یا بستن یک چشم
•  کج کردن سر

 

• دلایل تنبلی چشم

از جمله دلایل احتمالی تنبلی چشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عیوب انکساری. یک چشم ممکن است فوکوس بسیار بهتری نسبت به چشم دیگر داشته باشد. چشم دیگر می‌تواند دور بین، نزدیک بین یا آستیگمات (دید مخدوش یا تار) باشد. زمانی که مغز یک تصویر تار و یک تصویر شفاف را دریافت می‌کند، نادیده گرفتن تصویر تار را آغاز می‌کند. اگر این شرایط برای ماه‌ها یا سال‌ها ادامه یابد، شرایط بینایی در چشم تار بدتر می‌شود.

انحراف چشم (استرابیسم). به شرایطی گفته می‌شود که چشم‌های انسان آن گونه که باید در یک خط قرار نمی‌گیرند. یک چشم می‌تواند به سمت داخل یا خارج انحراف داشته باشد. افراد مبتلا به استرابیسم نمی‌توانند چشم‌های خود را همراه با هم روی یک تصویر متمرکز کنند، از این رو، اغلب دو تصویر می‌بینند. مغز تصویر دریافتی از چشمی‌که تراز نیست را نادیده خواهد گرفت.

آب مروارید. کدر شدن عدسی چشم می‌تواند موجب تار دیده شدن اطراف شود. دید در این چشم ممکن است آن گونه که باید توسعه و تکامل نیابد.

افتادگی پلک (پتوز). این شرایط می‌تواند دید فرد را مسدود کند.

• عوامل خطرزا در ایجاد تنبلی چشم

در موارد زیر احتمال این که کودک تنبلی چشم داشته باشد، بیشتر است:

•  زود متولد شده باشد (زایمان زودرس)
•  هنگام تولد کوچکتر از حد متوسط بوده باشد
•  سابقه خانوادگی تنبلی چشم یا دیگر شرایط چشم را داشته باشد
•  دارای ناتوانی‌های رشدی باشد

 

• تشخیص تنبلی چشم

تمام کودکان باید آزمایش‌های بینایی را پیش از رسیدن به سن مدرسه انجام دهند. پزشک کودک شما می‌تواند شرایط بینایی وی را برای حصول اطمینان از موارد زیر آزمایش کند:

•  چیزی ورود نور به چشم‌ها را مسدود نکرده است
•  هر دو چشم به یک اندازه دید خوبی دارند
•  هر چشم آن گونه که باید حرکت می‌کند

اگر مشکلی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است معاینه کودک توسط یک متخصص چشم را پیشنهاد دهد. اگر احساس می‌کنید مشکلی در شرایط بینایی کودک شما وجود دارد، حتی اگر چیزی در آزمایش بینایی نمایان نشده است، به یک چشم پزشک متخصص در زمینه کودکان مراجعه کنید.

به گفته برخی متخصصان مراقبت از چشم، کودکان باید در شش ماهگی، سه سالگی و سپس هر ساله در زمان مدرسه، معاینات چشم را انجام دهند. با پزشک کودک خود درباره بهترین برنامه برای فرزندتان صحبت کنید.

چشم پزشک بینایی کودکان و خردسالان را با مشاهده این که چگونه یک شی در حال حرکت را تعقیب می‌کنند، بررسی می‌کنند. همچنین، ممکن است یک چشم کودک در زمان آزمایش با چشم بند بسته شود تا واکنش وی بررسی شود.

در کودکان بزرگ‌تر، پزشک یک چشم را با یک چشم بند بسته و از تصاویر یا حروف برای بررسی بینایی استفاده می‌کند.

• درمان تنبلی چشم

آغاز درمان تنبلی چشم در کوتاه‌ترین زمان ممکن اهمیت دارد. با توجه به دلیل، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اصلاح مشکلات بینایی زمینه‌ای مانند نزدیک بینی، دور بینی یا استیگماتیسم. بیشتر کودکان مبتلا به تنبلی چشم نیازمند استفاده از عینک نیز هستند.
• عمل جراحی. اگر آب مروارید از ورود نور به چشم جلوگیری می‌کند یا اگر انحراف چشم از حرکت همزمان چشم‌ها جلوگیری می‌کند به انجام عمل جراحی نیاز است.
• استفاده از یک چشم بند روی چشم قوی‌تر برای وادار کردن مغز به استفاده از چشم ضعیف‌تر. در ابتدا، کودک در مشاهده اطراف با دشواری مواجه می‌شود. بهبود بینایی ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها زمان ببرد. پس از آن، دیگر نیازی به استفاده از چشم بند نخواهد بود. اما گاهی اوقات، زمانی که کودک دوباره از هر دو چشم استفاده می‌کند، مقداری از بینایی خود را در چشم ضعیف از دست می‌دهد. در صورت بروز این شرایط، ممکن است به استفاده مجدد از چشم بند نیاز باشد.
• قطره‌های چشم حاوی آتروپین که موجب تاری دید در چشم قوی کودک می‌شود، از این رو، وی نیازی به استفاده از چشم بند نخواهد داشت. این اقدام نیز مغز را وادار می‌کند تا از چشم ضعیف استفاده کند.

 

• عوارض تنبلی چشم

در صورت درمان دیرهنگام، افت بینایی و از دست دادن آن ناشی از تنبلی چشم ممکن است دائمی‌باشد زیرا پیوندها در سیستم بینایی بدن آن گونه که باید توسعه و تکامل نمی‌یابند.

محمد مهدی حیدرپور

منبع: وب ام‌دی