بازی‌های کلامی روشی برای ساخت کلمات جدید

کودک پنج‌ساله می‌آموزد از فعل گذشته استفاده کند. به این ترتیب می‌تواند درباره اتفاقاتی که در گذشته افتاده‌اند، به خوبی حرف بزند. البته در زبان‌های دیگر مانند انگلیسی، زمان بیشتری طول می‌کشد تا کودک همه فعل‌های گذشته را یاد بگیرد و استفاده کند. در پنج سالگی کودکان متوجه می‌شوند که بعضی از کلمات، چند معنی دارند، مانند شیرِ جنگل، شیرِ گاو و شیرِ آب. آنها می‌توانند حدس بزنند که شما درباره کدام شیر صحبت می‌کنید؟ آنها این کار را از روی موقعیت و محتوای کلام شما برداشت می‌کنند. مثلا اگر محتوای کلام شما درباره غذا خوردن و تقویت استخوان‌ها است، کودک شما حدس می‌زند که منظور شما از شیر، شیرِ گاو است.

همچنین در این دوران، کودکان مفهوم بعضی حرف‌های عامیانه را نیز درک می‌کنند. مثلا اگر به او بگویید: نازپرورده، احتمالا درک می‌کند که منظور شما چیست. اگر آنها معنای حرف شما را متوجه نشوند، سوالاتی می‌پرسند و تلاش می‌کنند باز هم به اطلاعاتِ کلامی خود اضافه کنند.

کودک پنج‌ساله به تدریج متوجه می‌شود که از کنار هم قرار دادن دو کلمه، می‌تواند یک کلمه جدید بسازد، مثلا کتاب+فروش=کتاب‌فروش. احتمالا خودش هم تلاش می‌کند که کلماتی بسازد و با آنها بازی کند. حتی با استفاده از پسوند و پیشوندها، کلمات جدید می‌سازد و با آنها بازی می‌کند مثلا دروازه‌بان، پیشامد، پیشرفت.

کودک پنج‌ساله بازی‌های کلامی را دوست دارد و این نوع بازی‌ها را با هم‌سالان خود امتحان می‌کند. ممکن است با افزودن پسوندِ «دان» به کلمات مختلف، با یکدیگر مسابقه دهند، مثلا به آخرِ هر کلمه‌ای «دان» اضافه می‌کنند و موجب خنده یکدیگر می‌شوند.

ممکن است برای کودکان پنج ساله سخت باشد که از جملات مجهول استفاده کنند، مثلا این جمله: « غذا خورده شد». اگر به آنها بگویید: « غذای سگ، به وسیله گربه خورده شد» ممکن است متوجه نشوند سگ و گربه، هر کدام چه کاری انجام داده‌اند. آنچه برای کودک سخت است این است که نمی‌تواند فاعل یا کننده این کار را پیدا کند. احتمالا کودک فکر می‌کند سگ، غذاها را خورده است اما با نشان دادن تصویری از این سگ و گربه، می‌توانید به کودک کمک کنید تا معنای جمله را درک کند. کودکان پنج ساله به تدریج می‌آموزند چگونه این مهارت‌ها را بیاموزند و از آنها استفاده کنند. کودکان در سال‌های بعد می‌آموزند مهارت‌های پیچیده‌تر زبانی را یاد بگیرند و بازی‌های کلامی را کشف کنند.

در پنج‌سالگی بچه‌ها می‌توانند کلمات هم‌آوا را بشناسند و ترکیب‌های مختلف بسازند. به این ترتیب می‌توانند کلمات هم‌قافیه را پیدا کنند مثلا ساز و آواز و یا دَنگ و زَنگ. آنها به تدریج یاد می‌گیرند که کلمات با صداهای مختلف، می‌توانند معانی مختلفی به خود بگیرند مثلا لَنگ و لُنگ. در حقیقت کودکان رفته‌رفته به ظرافت‌ها و بازی‌های زبانی و کلامی آگاه می‌شوند.

ترجمه و گرداوری: مهرنوش خالقی

منبع:

https://www.healthyfamiliesbc.ca/home/articles/language-development-5-6-years-children