از حق انتخاب تا افزایش شایستگی یک خردسال

حق انتخاب یکی از حقوق فردی است. اما آشنایی با این حق و تشخیص نکات مثبت و منفی یک انتخاب درست یا غلط  از جمله مواردی است که هر فرد در کودکی یاد می‌گیرد. بخش مهمی از این آموزش در خانه و حتی در زمان نوپایی و نونهایی افراد شکل می‌گیرد. خردسالان با حق انتخاب یاد می‌گیرند که زندگی اختیارات و امکانات نامحدودی پیش‌روی آنها قرار داده است و  یاد می‌گیرند که در این راه باید توانمند باشند.

انعطاف‌پذیری، افزایش استقلال، پرورش مسوولیت‌پذیری، افزایش شایستگی و بالا رفتن اعتماد‌به‌نفس بخشی از نتایج داشتن حق‌انتخاب در زندگی است. ولی ممکن است دادن این حق انتخاب در موقعیت نادرست باعث چالش‌هایی در زندگی فرزند ما شود. ملانی بازارت در کتابی تحت عنوان «چگونه فرزندم را تربیت کنم» کار ما را ساده کرده است. او به ما راه‌های درست واگذاری حق انتخاب به نوپا، خردسال و کودک پیش‌دبستانی را یاد می‌دهد:

• کودک نوپا:

• به نوپا زمانی حق انتخاب بدهید که مایلید تصمیمش را بپذیرید.

• به فرزندتان کمک کنید تا بر زندگی‌اش تسلط داشته باشد و مسوولیت آن را بپذیرد. در اولین سال زندگی‌اش با این سوال شروع کنید: « عروسک می‌خواهی یا توپ؟» به او اجازه دهید تا نشان دهد یا بگوید کدامیک را می‌خواهد. در ادامه بگویید:« تو امروز….. را انتخاب کردی و می‌توانی فردا… را انتخاب کنی.» او حالا می‌تواند مسوولیت انتخابش را بپذیرد.

• کودک خردسال:

•  به او اجازه بدهید وقتی به اندازه‌ی کافی غذا خورد، با عقب رفتن یا تکان دادن سر، تصمیم بگیرد که دیگر غذا نمی‌خواهد.

• دو اسباب‌بازی در اختیارش بگذارید و اجازه دهید یکی از آنها را انتخاب کند.

• در جشن تولد یک سالگی‌‌اش حق انتخاب سه هدیه را به او بدهید: کیک، مدادرنگی، دل‌بخواه.

•  کودک پیش دبستان

• فقط انتخاب‌هایی را پیشنهاد دهید که می‌توانید به آنها تن بدهید.
• بدانید چه زمان‌هایی نباید حق انتخاب بدهید.: زمانی که شما یا فرزندتان خسته‌ایدُ عجله دارید، هراسان یا بسیار مشغولید.
• او را تشویق کنید به تنهایی تصمیماتش را بگیرد، اما به او کمک کنید پیامدهای انتخابش را کشف کند.
• به او کمک کنید به علت‌انتخاب‌های ضعیفش پی ببرد و خودش را ببخشد.
• به این نکته توجه داشته باشد که تصمیمات متعدد ممکن است موجب فشار شود و فرزندتان به کمک نیاز داشته باشد.

تهمینه حدادی