آیا خردسالان هم دچار اختلالات یادگیری می شوند؟
معمولاً اختلالات یادگیری کودکان در سنین مدرسه قابل تشخیص است.اما کودکی که هنوز به سن مدرسه نرسیده هم دچار مشکل یادگیری است یا نه؟ نفیسه بالایی روان‌شناس کودک و نوجوان به ۵ سوال مهم در مورد اختلالات یادگیری پاسخ می‌دهد.
-
چرا کودک دچار اختلالات یادگیری می‌شود؟
دلایل زیادی برای ایجاد اختلالات یادگیری وجود دارد که شایع‌ترین آنها ضربه‌به‌سر است. وقتی کودکی برای بررسی اختلال یادگیری به ما مراجعه می‌کند،حتماً بررسی می‌کنیم که در حین دوچرخه‌سواری یا سایر بازی‌ها دچار ضربه شدید به سر شده یا نه! علاوه بر این، در دوران بارداری مادر، اضطراب‌ها و استرس‌های شدید، سقط جنین در بارداری‌های قبلی، افسردگی شدید مادر هم بررسی می‌شود. اضطراب می‌تواند یکی از علت‌های اختلال یادگیری باشد، یعنی اگر یک الاکلنگ را در نظر بگیریم، هر چه سطح اضطراب کودک بالا باشد، میزان یادگیری پایین می‌آید.
-
اختلال یادگیری چیست؟
ما در مغز دو نیمکره راست و چپ داریم، هردو نیمکره مسئول فعالیت‌های حسی و حرکتی قسمت مخالف بدن اند. در اینجا ما به یک برتری طلبی نیاز داریم به این صورت که اگر کودکی راست دست است، چشم و گوش و پایش هم باید در سمت راست برتری داشته باشد. برخی بچه‌ها در مقطع پیش دبستانی یا کلاس اول، راست دست هستند و وقتی دستشان خسته می‌شود با دست چپ می‌نویسند. وقتی از او تست می‌گیریم می‌بینیم که برتری طلبی برایش شکل نگرفته و این اصلا مهارت به حساب نمی‌آید. اختلال یادگیری در سه قسمت قابل تشخیص است؛ خواندن، نوشتن (دیکته) و محاسبات ریاضی. در حقیقت، اختلال یادگیری، یک یا چند نقص در فرآیند روان شناختی پایه است که نقص‌ها باعث اختلال در خواندن،نوشتن و محاسبه می‌شود.
-
آیا اختلالات یادگیری در خردسالان هم قابل تشخیص است؟
اختلال یادگیری در سنین پیش دبستان و کلاس اول تشخیص داده می‌شود، چون خواندن و نوشتن بچه‌ها در این سن دیده می‌شود و جدی گرفته می‌شود. قبل از آن هم در مهد کودک، ممکن است گزارش‌هایی داده شود ولی نمی‌توان تشخیص قطعی داد. ما همیشه می‌گوییم بچه‌ها نیمه کلاس اول را بگذرانند و پس از آن اگر مشکلشان حل نشد درمان را شروع کنیم. اما قبل از سنین مدرسه می‌توانیم بازی‌های کلامی و غیر کلامی با بچه‌ها داشته باشیم تا برتری طلبی و حافظه دیداری و شنیداری در آنها تقویت شود تا در دوران مدرسه دچار اختلال یادگیری نشوند. نکته دیگر اینکه مراحل رشد کودک هم اهمیت زیادی دارد که به موقع و کامل شکل گرفته باشد، مثل زمان نشستن، ایستادن که باید در زمان مناسب و کامل شکل گرفته باشد.
-
از کجا بفهمیم کودکمان دچار اختلال یادگیری شده است؟
در وهله اول باید بدانیم اختلال یادگیری در بچه‌هایی که هوش معمولی و یا بالا دارند، شکل می‌گیرد. این مورد در بچه‌هایی که بهره هوشی پایین‌تری دارند یا دچار سندروم‌دان یا لب مرزی و یا دیرآموز هستند بررسی نمی‌شود. در کودکانی که اختلال حرکتی سستی دست و پا یا لکنت دارند، ابتدا اختلالات حرکتی و زبانی برطرف می‌شود و بعد اختلال یادگیری هم بررسی و درمان می‌شود. بچه‌هایی که وارونه‌نویسی و یا قرینه‌نویسی دارند، مثلا عدد ۲ را به سمت پایین می‌نویسند از جمله موارد قابل بررسی هستند. ممکن است کودکی دستورالعمل های ریاضی را بلد باشد ولی جواب را اشتباه بنویسد. در دیکته نویسی نیز معلم تاکید می‌کند آسانسور با “س ” است ولی فردا دوباره دانش آموز آسانسور را غلط می‌نویسد و هفته بعد هم این اشتباه را تکرار می‌کند . البته باید بدانیم تکرار این رفتارها اختلال یادگیری محسوب می‌شود.
-
اختلالات یادگیری چطور درمان می‌شود؟
درمان اختلالات یادگیری با بازی‌هایی است که توسط روان‌شناس اختلالات یادگیری انجام می‌شود و به والدین هم می‌توان این بازی‌ها را آموزش داد تا در خانه هم این بازی‌ها را با کودک انجام دهند. بازی‌های دقت و تمرکز و بازی‌های تعادلی در این زمینه بسیار موثر است. گاهی یک کودک با یک دوره سه ماهه مشکلش برطرف می‌شود که بستگی به عملکرد والدین در منزل هم دارد و گاهی بیشتر از این مدت نیاز است با کودک کار شود.
در بسیاری از کشورهای پیشرفته با بچه‌ها‌ی خردسال، بازی‌هایی برای هماهنگی نیمکره چپ و راست انجام می‌شود. این بازی‌ها باعث ایجاد برتری طلبی در یک نیمکره می‌شود. همچنین بازی‌های تقویت حافظه دیداری و شنیداری هم برای رفع این اختلال کمک کننده است. مهم‌تر آنکه کودکی که اختلال یادگیری دارد، در عملکردش کند است، حتی در بازی هم کند است و زمانی که اختلالش درمان شود، سریع می‌شود.
نویسنده: مهدیه آقازمانی